2 Aralık 2012

SIFATLAR (ÖNADLAR)



İsimleri ……….., ………., ………… yönünden niteleyen ya da  ………, …………, ………….. ve …………. yönlerinden belirten sözcüklere SIFAT denir.
Sıfatlar genellikle niteledikleri ya da belirttikleri adın önüne geldikleri için, ……….. olarak da adlandırılır.

Sıfatlar adları daha belirgin hale getirir.
“Odaya çıktık.”
“Nemli, soğuk, karanlık ve küçük bir odaya girdik.”

A) NİTELEME SIFATLARI
Varlıkları veya kavramları renk, durum, biçim gibi değişik yönlerden niteleyen sıfatlardır. Niteleme sıfatlarını bulmak için isme ………… sorusu sorulur.


Hasta adamı hemen hastaneye götürdüler.
Bayram sabahı yeni ayakkabılarımız giyeriz.
Buradaki eğik duvarı onardık.
Yeşil dallar arasında küçük bir serçe vardı.
Yaşlı kadının solgun yanaklarından akan yaşlar, boğuk hıçkırıklar eşliğinde siyah masaya damladı.

1. Hangisinde altı çizili sözcük tür bakımından farklıdır?
A) Yeni bir kitaplık alması gerekiyor.
B) Bugünlerde sende bir durgunluk var.
C) Ağır işittiği için kulaklık kullanıyor.
D) Yalnızlık en korktuğu şeydi.
E) Kışlık odun ve kömürünü yazdan aldı.        98 ÖYS

ADLAŞMIŞ (İSİMLEŞMİŞ) SIFAT
Niteleme sıfatlarının önündeki isimler bazen düşer. Bu durumda düşen isimdeki çekim ekleri sıfata eklenir. Bu durumda sıfat ADLAŞMIŞ SIFAT olur.

Çürük elmaları ayıkladık.
Çürükleri ayıkladık.
Tembelleri kimse sevmez ki ben seveyim.
Hastayı ziyarete gitmek sevaptır.
Çalışkanları ödüllendirmek için geldiler okula.
Burada eskiler beni daha iyi tanır.
Kirlileri çamaşır sepetine,  temizleri dolaba koymalısın.
Bu çiçekleri şurada oturan yaşlıya verelim.

2. Hangisinde adlaşmış sıfat vardır?     96 ÖYS
A) Otel sahibi bizi güler yüzle karşıladı.
B) Yürüyüşe çıkan konuklar henüz dönmedi.
C) Eski yöneticileri toplantıya çağırdılar.
D) Sınıfın çalışkanı, bu sınav sonunda belli olacak.
E) Kendilerine yöneltilen sorulara cevap vermedi.

B) BELİRTME SIFATLARI
Varlıkları sayı, soru, belirsizlik, işaret yönlerinden tamamlayan sıfatların genel ismi Belirtme Sıfatıdır.
Belirtme sıfatları dört başlık altında toplanır.

- İŞARET (İM) SIFATLARI
İsimleri işaret yoluyla belirten sıfatlardır. İsme sorulan …………… sorusu ile bulunur.
En çok kullanılan işaret sıfatları……………, ………….., …………, ………….., …………., ……………., ………., …………., ………., ………….., ………….. dır.


Öteki mahallenin çocuklarıyla bu sokağın çocukları her hafta sonu oradaki arsada maçlar yapardı. O maçlar bizim şu küçük zihnimizde büyük yer etmişti. Öyle maçlar yapmıyor artık çocuklar. Beriki tarafta mahallenin kızları, şuradaki yolda ip atlarlardı. Bu zamanda böyle oyunlar kalmadı maalesef. Şöyle evler, oradaki neneler gibi tatlı insanlar yok şimdi.

3. “Bu” sözcüğü hangisinde farklı görevdedir? 93 ÖSS
A) Kolay değil bu dünyadan ayrılmak.
B) “Bu taşındır” diyerek Kâbe’yi diksem başına
C) Bu eller miydi resimleri tutarken uyuyan?
D) Gönlüm bu sevincin heyecanıyla kanatlı.
E) Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden.

- BELGİSİZ SIFATLAR
İsimleri tam olarak değil de…………………….. belirten sıfatlar BELGİSİZ SIFAT olarak adlandırılır.

Birkaç öğrenci, bazı soruları zor bulmuş.
Kar yağışı nedeniyle birçok yol ulaşıma kapandı.
O kitabı hiçbir kitapçıda bulamamış.
Sabahleyin her yer şey açığa kavuştu.
Bu işi herhangi bir adam tek başına yapabilir.
Çoğu insan bu filmin sonunu biliyor.
Onunla başka konularda konuştuk.
Bu konuya kimi dergiler geniş yer ayırdı.

- SORU SIFATLARI
Varlıkların durumlarını, yerlerini, sayılarını soru yoluyla belirten sözcüklerdir.
Soru sıfatı olarak kullanılan sözcükler …………………. ………… ……… gibi sözcüklerdir.
Müdür Bey ne gün dönecekmiş.
Ahmet hangi sokakta oturuyormuş.
Bu sınava kaç öğrenci girdi?
Kardeşin kaçıncı sınıfta okuyor?
Onlar nasıl bir ev arıyorlar?
Bu yıl kaçar gün devamsızlık yaptılar?

- SAYI SIFATLARI
Varlık ya da kavramları sayıları ile ilgili çeşitli yönlerden belirten sözcüklerdir.
a) Asıl Sayı sıfatları
Varlık ya da kavramların sayılarını belirten sözcüklerdir. ......  sorusu ile bulunur.
Üç kişi iki saat içinde yirmi kilo karpuz yemiş.
Yüz bin öğrenci otuz soruya doğru cevap veremediği için yüz atmış beş puan alamamış.
Doktor bir gün rapor vermiş.
Bir gün size geleceğime söz veriyorum.
Seninle bir yaşta ihtiyar çınar.

b) Sıra Sayı Sıfatları
Varlıkların kaçıncı sırada olduklarını gösteren sıfatlardır.
Sıra sayı sıfatlarını bulmak için isme …………… sorusu sorulur.
Üçüncü kardeşimin birinci doğum gününü kutladık.
İlk gün bize gelip yüzüncü sayfadaki soruyu çözdü.



c) Üleştirme Sayı Sıfatları
Varlıkların eşit bölmelere ayrıldığını gösteren, paylaştırma anlamı taşıyan sıfatlardır. İsme sorulan ………. ile bulunur.
Çocuklar üçer gün kampta kalmışlar.
Günde yedişer ekmek alıyorlar.
Yarımşar elma ile yetindiler.

d) Kesir Sayı Sıfatları
Varlıkların parçalarını, kaçta kaç oranda olduklarını gösteren sıfatlardır. İsme sorulan…………… ile bulunur.
Bu arsada benim de beşte bir hissem var.
Sınıfımızda yüzde doksan başarı görüldü.

4. Çocukken, seslerin hep şu  minicik  kutunun içine
                                            I       II 
doluştuğunu sanırdım. Düğmesi çevrilince o, evimizi hoş
                                                                     III   
nağmelerle doldururdu.
Yukarıdaki cümlelerde numaralanmış sözcükle­rin türleri, aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla doğru olarak                                     verilmiştir? (1999-ÖSS-İpt.) 
        I                           II                      III          
A) İşaret sıfatı   Niteleme sıfatı  İşaret zamiri
B) İşaret sıfatı   Belgisiz sıfat     Kişi zamiri
C) İşaret zamiri Niteleme sıfatı  Kişi zamiri
D) Kişi zamiri   Belgisiz sıfat     İşaret zamiri                         
E) İşaret sıfatı   Sayı sıfatı                       Kişi zamiri

ÖNEMLİ BİLGİLER
- Bir sıfat birden fazla ismi niteleyebilir.
Köşkte geniş odalar, salonlar, koridorlar vardı.

- Bazen bir isim birden fazla sıfat tarafında nitelenir.
Şu iki çocuk çok güzel konuşmuş.
Düzenli, başarılı, temiz ve dürüst insanı severim.

5. Hangisinde bir ad birden fazla sıfatla nitelenmiştir? 91
A) Sıcak yaz akşamlarında balkonda oturup geç saatlere kadar söyleşirdik.
B) Onun ne kadar terbiyeli, titiz ve çalışkan bir insan olduğunu herkes bilir.
C) Bahar gelince köşkün büyük bahçesinde güller, karanfiller, nergisler açardı.
D) Büyük şehirlerde, yeşil alanların korunması ve çoğaltılması çalışmalarına önem veriliyor.
E) Onunla oturup, uzun uzun geçmişten, okul günlerimizden söz ettik.

6. Hangisinde bir sözcük hem niteleme hem belirtme sıfatı almıştır? 96 ÖSS
A) İçeriye orta yaşlı bir kişi girdi.
B) İnsana tepeden bakan, itici biriydi
C) Gözü eski, cumbalı evleri arıyordu.
D) O yıllarda çift düğmeli, dar yakalı ceketler mo­daydı.
E) Her gün aynı yorgun, asık yüzleri görmekten bıkıp
usanmıştı.

7.Aşağıdakilerin hangisinde pekiştirmeli niteleme sıfatı vardır?
A) Memleket isterim
     Gök mavi dal yeşil tarla sarı olsun
B) Eğilmiş arza kanar, muttasıl kanar güller
     Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller
C) Koskocaman yıldızlar altında upuzun bir yol
     Ve minnacık bir ev.
D) Akşam, yine akşam, yine akşam
     Göllerde bu dem bir kamış olsam
E) Masa da masaymış ha
     Bana mısın demedi bu kadar yükle

8.Aşağıdaki belgisiz sözcüklerden hangisi farklıdır?
A) Kardeş olun tüm insanlar   B) Biri bize gelmişti o gün
C) Her şey bizim takım için   D)Her insanın yapabileceği işti bu.
E) “Dünyanın bütün insanları, buraya !” yazıyordu.

9.     I. O şarkıların tadı bir başkaydı.
        II. O, engele takılacak bir koşucu muydu?
       III. “Hep O Şarkı”yı okudun mu?
       IV. O günlerce düşündü ve yazdı.
        V.  O gürültüden çok korkmuştu.
 ”o” sözcüğü hangi ikisinde farklı görevdedir?
A) I-II     B) II-IV     C) III-IV      D) IV-V        E) I-III

10.Hangisinde soru anlamı, soru sıfatıyla sağlanmıştır?
A) Deniz ufkunda bu top sesleri nerden geliyor?
B) Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!
C) Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?
D) His var mı bu alemde sevgi kadar tatlı?
E) Nasıl tahammül eder eski, hasta bir tekne?

11.”Kimi sıfat takımlarında adla sıfatın yeri değiştirilip, ada iyelik eki (-i, -si) eklenerek bir sıfat grubu (Bileşik Sıfat) oluşturulur.”
Aşağıdakilerin hangisinde bu yolla yapılmış bir sıfat vardır?
A) Okul müdürümüz uzun boylu, sert bakışlı, oldukça genç biriydi.
B) Güzel değil fakat okunaklı bir yazısı vardı.
C) En büyük arzusu, salonu geniş bir eve sahip olmaktı.
D) Bahçedeki iri gövdeli çınarın altında oturmayı çok severdi.
E) Okulun yıkık bahçe duvarını nihayet onarmışlardı.

12.”Tembeller başarılı olamaz.” Cümlesindeki “tembel” sözcüğü “sıfat” olduğu halde isim olarak kullanılmıştır.
Aşağıdakilerin hangisinde böyle bir kelime vardır?
A) Fidanlar susuz kalmış.    
B) Askerler bahçede spor yapıyor.
C) Çocuklar eve döner dönmez uyudu. 
D) Gençler fidan dikiyor.
E) Arabalar yolun kenarına park edilmiş.

13.  Aşağıdaki ünvanlardan hangisi farklı bir türdedir?
A) Koreli Mehmet buradaydı az önce.
B) Bu dersteki konumuz Sultan Mehmet’tir.
C) Surlarda en öndeydi Ulubatlı Hasan.
D) Bu dertlerini Zeynep Abla çözebilir.
E) Seksek Fatmalara gidelim mi?

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder