Özne

Kural: Cümlede yüklemin bildirdiği işi yapandır. Yüklemde bildirilen iş yada oluşu yapan veya olan öğedir. Özne söylenmese bile kişi olarak yüklemde varlığı hissedilir.

Ancak isim yada isim soylu kelimeler özne olabilirler. Özneler hal eklerini almazlar. İyelik ve çokluk eklerini alabilirler.

Özne yalnızca etken çatılı fiillerde vardır.

Özne çeşitleri:

ANA DİLE SAYGI

Ana diline saygı, önce onu bilerek sevmek, sonra da doğru ve düzgün kulanmakla
olur. Bu saygının yüksek katı ise, ana dilini yabancı dillerin salgınından koruyarak
kendi yapısı içinde işleyip zenginleştirmeye çalışmakla gösterilir. Bu da sanatçıların,
bilginlerin ve eli kalem tutan bütün yazarların görevidir. Dilini doğru kullanmayı
beceremeyenlerin, yabancı kelimeleri dillerinden bir türlü söküp atamayanların,
ana diline sevgiden ve saygıdan söz etmeleri gülünç olmaktan öteye geçemez.

ÖĞELERİN DİZİLİŞİNE GÖRE CÜMLELER

Türkçe cümle yapısında öğe dizilişi şöyledir:

Özne + tümleçler + yüklem.

Yüklem sonda bulunur. Ama meselâ şiirde yüklem cümlenin herhangi bir yerinde olabilir.
Diğer öğelerin yeri önem sırasına göre değişebilir.

Yüklemin cümle sonunda olup olmamasına göre cümleler ikiye ayrılır:

CÜMLENİN ÖĞELERİNİ BULURKEN GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULMASI GEREKEN HUSUSLAR

Bir duyguyu, bir düşünceyi, bir isteği, bir hareketi, bir durumu tam olarak bir yargı halinde anlatan kelime veya kelime gruplarına cümle denir. Cümlenin olabilmesi için bir çekimli isim veya fiili olması gerekir. “Git.”, “Öğretmenim.” Tek bir kelime oldukları halde özne ve yüklemden meydana geldikleri ve yargı bildirdikleri için cümledir. “Türk atlarının geçtiği yoldan” kelime grubu ise dört kelimeden oluştuğu halde yargı içermediği için cümle sayılmaz. Sonuna “gittik” şeklinde çekimli bir fiil getirilirse cümle olur.

NOKTALAMA İŞARETLERİ

1)NOKTA (.):

a)Tamamlanmış cümle sonlarında kullanılır:

*Gözlerin gözlerime değince felaketim olurdu ,ağlardım.

*Beni sevmiyordun,bilirdim.

b)Kısaltmalardan sonra kullanılır:

* vb.            *Prof.            *Dr.      *Cad.       *Alm.        *Ar.     İng.

c)Sıra gösteren rakamlardan sonra “-inci” eki yerine kullanılır.

*Senin çocuk 1. sınıfta mı okuyor.

*Dün 25. yaşıma bastım.

Noktalama İşaretleri Örnekler

Þ Kardelenler açmış karı görmeden (1) Birini koparıp yakama takmak istedim, içim elvermedi (2) Kara topraklar üstünde ak kardelenler (3) Oysa onlar ak karın üstünde yükselmeliydi (4) Toprakta kar değil kar suyu bile yok(5)

Hangisine nokta getirilemez?

Þ Kitaplarını () defterlerini () kalemlerini alıp geldi.

Þ Kırmızı() güzel bir arabası var.

Þ Yaşlı() kadının yanına usulca yanaştı.

Þ Bu evi() çocukluğumun geçtiği yeri() asla sattırmam.

Þ Yoo() bu kadarına dayanamam()

NOKTALAMA İŞARETLERİ

Yazıda karışıklıkların önüne geçmek, yanlış okumayı önlemek, okumayı ve anlamayı kolaylaştırmak, cümlenin yapısını ve duraklama yerlerini belirlemek, sözün vurgu ve ton gibi özelliklerini belirtmek için kullanılan işaretlere noktalana işaretleri denir.

Yazıdaki trafik işaretleri olarak da tanımlayabileceğimiz noktalama işaretleri şunlardır:

1. NOKTA ( . )

Nesne

Yüklemde bildirilen ve öznenin yaptığı işten doğrudan etkilenen öğe nesnedir.

Dolayısıyla sadece fiil cümlelerinden yüklemi geçişli fiil olanlar nesne alır. Az da olsa isim cümleleri de nesne alabilir.

Düz tümleç de denir.

Yükleme sorulan “ne?, neyi?, kimi?” sorularının cevabıdır.

Burada son fırtına son dalı kırıyordu.

Bütün bu yalılar, eski Boğaziçi hatıralarını sayıklar.

Türk halkı bağımsızlığını, Ulu Önder’e ve onunla birlikte savaşanlara borçludur.

NAZIM BİÇİMLERİ ve TÜRLERİ

NAZIM BİÇİMİ ve TÜRÜ

Şiirler nazım birimlerine, kafiyeleniş şekillerine, vezinlerine ve mısra sayılarına göre nazım şekillerine; işledikleri konulara ve ilgili oldukları alanlara göre de nazım türlerine ayrılırlar. 
HALK ŞİİRİ NAZIM BİÇİMLERİ ve TÜRLERİ
I. HECE ÖLÇÜSÜYLE YAZILAN HALK ŞİİRİ NAZIM BİÇİMLERİ ve TÜRLERİ
A. ANONİM HALK ŞİİRİ NAZIM BİÇİMLERİ
1. MANİ
Sözlü/anonim edebiyat ürünlerindendir.
Dört mısradan meydan gelir.
Yedili hece ölçüsüyle söylenir.

Noktalama İşaretleri

1- Bitmiş cümlelerin sonunda kullanılır ; Oyuncu uzun süre alkışlandı.

* Cümle değerindeki sözcüklerden sonra da kullanılır.

- Kitabı okudun mu ?
- Hayır.

2- Tarihlerde, gün-ay ve ay-yıl bildiren rakamların arasında kullanılır.

11.12.1996 - 06.X.1999

3- Saatlerde, saat ve dakika bildiren rakamların arasında kullanılır.

Metatez ve Aşınma

Bir gramer birliğinde yan yana gelen iki sesin bazen yer değiştirdiği görülür.

Köprü – körpü

Çömlek – çölmek

Öğretmek – örğetmek

Kirpik – kiprik

Kirpi – kipri

Yanlış – yalnış

Kibrit – kirpit

Gömlek – gölmek

                         SES AŞINMASI

KÖK - EK- KELİME YAPISI

KÖK :  Bir kelimenin, daha küçük parçalara ayrılmayan,  anlamlı en küçük parçasına denir. Kelime kökü, kelimenin tamamı ile ilgili olmalıdır.

Örnek:

“Okul” kelimesinin kökü, “oku” fiilidir. Fakat bu kelimede “ok” kısmı da bir anlam taşır. Ama okul ile ok arasında bir ilgi yoktur.

Kökler dilin ana malzemesi olup bilemediğimiz zamanlardan beri vardır.Sonradan yapılmazlar.İhtiyaç duyduğumuz kelimeler bu köklerden faydalanılarak yapılır.

Kökler iki çeşittir: