YAZIM KURALLARI

SAYILARIN YAZIMI
Sayılar, rakamla da yazıyla da yazılabilir. sayıların ne zaman yazıyla, ne zaman
rakamla gösterileceği konusunda dilimizde açık bir kural verilemez. Ancak,
uygulamada birtakım ilkeler oluşmuştur. Bu ilkelere göre küçük sayılar, “yüz” ile “bin”
sayıları, daha çok edebi karakter taşıyan metinlerde geçen sayılar yazıyla gösterilir.
Ör : iki hafta önce, üç günde bir, dört kardeş, yüz yıllık tarih, bin yıl sonra
Yaş otuz beş, yolun yarısı eder. ( C. Sıtkı Tarancı)

Buna karşılık saat, para tutarı, ölçü, istatistik verilere ilişkin sayılar ile büyük
sayılarda rakam kullanılır :
Ör : saat 16.45, 1.500.000 lira, 25 kilogram, 150 km, 1.250.000 kişi.
Birden fazla sözcükten oluşan sayılar ayrı yazılır : üç yüz altmış beş, dört yüz elli...
Ancak para ile ilgili işlem ve belgelerde sayılar bitişik yazılır : ikimilyonaltıyüzellibin...
Romen rakamları ancak yüzyıllarda, hükümdar adlarında, kitap ve dergi ciltlerinde ve
kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların numaralandırılmasında kullanılır : XX.
yüzyıl, III. Selim, XII. cilt, VIII. Edward... Bu tür örneklerde Arap rakamlarının
kullanılması da mümkündür.
Sayılarda kesirler virgül ile ayrılır : 14,8 ( on dört tam, onda sekiz )
Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir : 15., 15’inci ; 2., 2’nci...
Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir : ikişer, yedişer, dokuzar...
Çok sıfırlı, büyük sayıların ana sayılarından sonraki basamaklar yazı ile gösterile -
bilir : 2 milyar, 7 trilyon...
Ev, apartman ve daire numaralarıyla kitapların sayfa numaraları, tarihler, yıllar,
saatler özel bir amaç olmadıkça yazıyla gösterilmez.
GÜN VE AY ADLARININ YAZIMI
Belli bir gün ya da tarih bildirmeyen gün ve ay adları küçük harflerle yazılır :
Kurul toplantıları her cuma yapılır. Tatile haziran başlarında çıkıp eylülde döner.
Belli bir gün ve ay amaçlandığı zaman, gün ve ay adları büyük harfle başlar :
3 Kasım Perşembe günü..., 1919 Aralık ayı..., 29 Mayıs 1453 Salı günü ..., 7 Ekim
1991’de göreve başladım.
TARİHLERİN YAZIMI
Tarihler, aşağıdaki biçimlerde yazılabilir :
23 Aralık 1997 23. XII. 1997 23 -12 - 1997
23. 12. 1997 23 / XII / 1997
KÜÇÜK VE BÜYÜK HARFLERİN YAZIMI
1) Kişi adlarından önce ve sonra gelen saygı sözleri, ünvanlar ve meslek
adlarıbüyükharfle başlar: Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Doktor Behçet Uz,
Yüzbaşı Ahmet Çelik,Mareşal Fevzi Çakmak,Mustafa Bey ( Bay Ali Akdemir ),
Zeynep Hanım, ( Bayan Sevda Erdem), Sayın Orhan Altıntaş, Mimar Sinan,Nasrettin
Hoca ...
Akrabalık bildiren sözcükler büyük harfle başlamaz : Ali enişte, Ayşe teyze, Saim
amca
Ancak akrabalık bildiren sözcükler başa gelirse lakap yerine geçtiği için büyük harfle
başlar : Baba Gündüz, Dayı Kemal, Nene Hatun, Dede Korkut ...
2) Mektuplarda hitapların ilk sözcüğü büyük harfle başlar: Sevgili kardeşim, Değerli
arkadaşım, Aziz dostum...
Resmi yazılarda hitapların ilk sözcüğü ve bütün ad soylu sözcükler büyük harfle
başlar: Sayın Başkan, Sayın Vali, Sayın Rektör...
3) Hayvanlar verilen özel adlar büyük harfle başlar : Karabaş, Pamuk, Minnoş,
Tekir...
4) Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını anlatan sözler büyük harfle başlar:
Müslüman, Müslümanlık, Hıristiyan, Hıristiyanlık, Musevilik, Budist, Hanefîlik,
Katolik...
5) Din ve mitoloji kavramlarını karşılayan özel adlar büyük harfle başlar : Tanrı,
Allah, Cebrail, Zeus, Venüs, Afrodit...
Ancak “tanrı” sözcüğü, özel ad olarak kullanılmadığı zaman küçük harfle başlar :
Eski Yunan tanrıları.
Bazı dini kavramların da küçük harfle başlaması gelenekselleşmiştir : sırat köprüsü,
cennet, cehennem, gayya kuyusu...
6) Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar: Venüs, Merkür, Plüton, Halley,
Büyükayı, Samanyolu, Kutup Yıdızı ...
Dünya, güneş, ay sözcükleri coğrafya ve gökbilimiyle ilgili yayınlarda terim olarak
kullanıldığı zaman büyük harfle başlar ; genel kavram bildirdikleri zaman küçük harfle
yazılır :
Ay, Dünya’nın ; Dünya da Güneş’in çevresinde döner.
Bu oda güneş ( güneş ışığı ) alır.
Bu gece ay ( ay ışığı ) var.
O adamın dünyada ( insanlar arasında ) bir eşi yoktur.
7) Tarihi olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar : Kurtuluş Savaşı, Milli
Mücadele,Cilalı Taş Devri, Yükselme Devri, Milli Edebiyat Dönemi, Tanzimat Dönemi,
Haçlı Seferleri, Kavimler Göçü, Lozan Antlaşması...
8) Milli ve dini bayramların, günlerin adları büyük harfle başlar: 23 Nisan Çocuk
Bayramı,Cumhuriyet Bayramı, 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı, Ramazan
Bayramı, Nevruz Bayramı, Berat Kandili...
Özelliği nedeniyle bayram niteliği kazanmış günlerin adları da büyük harfle başlar :
Tıp Bayramı, Öğretmenler Günü, Anneler Günü...
51
TÜRK DİLİ - I Sever ve Diğerleri
Kurultay (kongre), sempozyum, açık oturum, panel vb. bildiren özel adlarda jher
sözcük büyük harfle başlar : Türk Gramerinin Sorunları Toplantısı, Uluslar arası Türk
Dili Kurultayı...
Ancak genel nitelikteki günlerin, haftaların, kurultay vb. toplantıların adları küçük
harfle başlar : tiyatro günü, kitap haftası, sağlık haftası, dil kurultayı...
9) Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen “mahalle, meydan, bulvar,
cadde, sokak” sözcükleri büyük harfle başlar: Yıldız Mahallesi, Reşat Nuri Sokağı,
Nene Hatun Caddesi, Karaköy Meydanı, Adnan Menderes Bulvarı...
10) Saray, köşk, han, kale, köprü anıt vb. yapı adlarının bütün sözcükleri büyük harfle
başlar : Topkapı Sarayı, Çankaya Köşkü, Galata Köprüsü, Ankara Kalesi, Bilge
Kağan Anıtı, Horozlu Han...
11) Kitap, dergi, gazete, heykel, ve hukukla ilgili kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge,
genelge adlarının her sözcüğü büyük harfle başlar : Nutuk, Kuyucaklı Yusuf, Üç
Silahşörler ; Türk Dili, Varlık, Hürriyet, Milliyet ; Halı Dokuyan Kızlar ( tablo), Düşünen
Adam ( heykel ) ; Medenî Kanun, Borçlar Hukuku, Telif Hakkı Yayın ve Satış
Yönetmeliği...
12) İki noktadan sonra başka bir kimseden alıp tırnak işareti içinde verdiğimiz
aktarma, cümle değerinde ise ilk sözcüğü büyük harfle başlar :
Atatürk diyor ki : “ Hayatta en hakiki mürşit ilimdir. “
Başka bir kimseden bir cümlenin ancak bir bölümünü aktardığımız zaman ise onun ilk
sözcüğü üç noktadan sonra küçük harfle başlar :
“ ... masal düşlediklerimizdir. Belki de, yaşama olanağı bulamadığımız şeylerdir . “
İki noktadan sonra gelen açıklama, bir cümle oluşturuyorsa ya da cümle değerinde
ise büyük harfle başlatılır ; tek ya da öbek olarak sıralanan sözcüklerde büyük harf
kullanılmasına gerek yoktur :
Bilmeyenlere söyleyeyim : Höyük, vaktiyle kale ve gözcü kuleleri kurulmak için toprak
yığılarak yükseltilmiş tepelere denir.
Corot’nun bir tablosu : kavaklar, iki keçi, bulanıkça bir gök, birkaç bulut...
Kimi eylemler soyuttur : düşünmek, anlamak, öğrenmek...
52
TÜRK DİLİ - I Sever ve Diğerleri
13 ) Özel ad yerini tutan sözcükler ve üzerine dikkat çekilecek önemli kavramlar
büyük harfle başlatılabilir :
Başkanlık taslayan Özkan, konuşmasını bitirdikten sonra bir üye Başkan’ın
görüşlerini eleştirdi.
Bu yıl Meclis, yeni döneme erken başlayacaktır.
14 ) Yer adlarında ilk addan sonra gelen “ deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür
bildiren ikinci adlar küçük harfle başlar : Alp dağları, Toros dağları, Tuna nehri,
Erciyes dağı, Meriç nehri,
Kavramı kendi başına bildiremeyip ancak bir tür adıyla tamamlanan özel yer
adlarında, tür adı ayrı olmak üzere her iki sözcük de büyük harfle başlatılır : Ağrı
Dağı , Eğridir Gölü, Van Gölü , Konya Ovası , Manavgat Çayı , Sakarya Irmağı ,
Gülek Geçidi , İzmir Körfezi .
15) Bir özel ad ve bir tür adıyla yapılmış olan tür adlarında, tür gösteren ikinci sözcük
küçük harfle yazılır : Van kedisi, Amasya elması, Hindistan cevizi, Oltu taşı, Japon
gülü, Maraş dondurması, Ankara keçisi, Behçet hastalığı...
NOTLAR :
a) Özel ada dahil olmayan gazete, dergi, tablo vb. sözler büyük harfle başlamaz :
Cumhuriyet gazetesi, Türk Dili dergisi, Halı Dokuyan Kızlar tabosu...
Kitap adlarında ve başlıklarda arada ve sonda bulunan “ve, ile, ya, veya, yahut, ki, ya
da, ki, da, de, sözleriyle “mi” soru eki küçük harfle yazılır :
Mai ve Siyah Ya Devlet Başa ya Kuzgun Leşe
Suç ve Ceza Ben de Yazdım
Leyla ile Mecnun Turfanda mı, Turfa mı ?
Ancak bu başlıkların bütün sözcükleri büyük harflerle yazılırsa, yukarıdaki sözcükler
de büyük harfle yazılır :
SUÇ VE CEZA; FERHAT İLE ŞİRİN
b) Özel adlardan türetilmiş sözcüklerde ekler kesme işaretiyle ayrılmaz : Türkçe,
Avrupalı, Konyalı, Atatürkçülük, Hıristiyanlık, Türkçeleşmek, Avrupalılaşmak...
Bu eklerden sonra da kesme işareti kullanılmaz : Türkçenin, Aydınlıdan,
Müslümanlıkta, İngilizcede...
Ancak kendi özgün yazımı ile yazılıp da “-li” yapım eki getirilmiş yabancı sözcüklerin
kökünden sonra kesme işareti konur : Bordeaux’lu, Lille’li, Nice’li ...
c) Özel adlara eklenip “aile, gil” anlamı veren “-ler” ekleri kesme ile ayrılmaz :
Ahmetlerde toplandık.
Ancak benzerleri anlamı veren “-ler” ekleri ayrılır : Atatürk’ler, Fatih’ler, Kanuni’ler
d) Özel adlar yerine kullanılan “o” zamiri, cümle içinde büyük harfle yazılmaz.
Kendisinden sonra gelen ekler, kesme işaretiyle ayrılmaz.