FİİLERDE OLUMSUZLUK

Fiili bildirdiği işin, oluşun,hareketin yapılmadığını gösteren fiiller OLUMSUZDUR

Fiil köküne eklenen ‘-me ,-ma,-mez,-maz’ekleri ile olumsuzluk ifadesi sağlanır.

Zaman eki ve kişi ekinden önce gelir.

                       Gel—-------------me--------------- di-------------- ler

                         F.K        olumsuzluk      zaman eki      şahıs eki

                                             eki

DİKKAT: ‘-me’ olumsuzluk bildiren ek ,şimdiki zaman kipinde;’-mı,-mi,-mu,-mü’ biçimine dönüşür.

                        Yaz---------------mı-----------------yor-----------------sun.  

               

                         F.K        olumsuzluk eki     zaman kipi        şahıs eki

       Geniş zaman kipinde olumsuzluk çekimi farklıdır.

    OLUMLU                                                           OLUMSUZ

Koş—ar—ım                                                      Koş—ma---m

Koş---ar---sın                                                     Koş---maz---sın

Koş---ar-------                                                     Koş---maz-------

Koş---ar---ız                                                       Koş---ma---y---ız (‘-y’ kaynaştırma sesi)

Koş---ar---sınız                                                  Koş---maz---sınız

Koş---ar---lar                                                      Koş---maz---lar

Bu çekimde görüldüğü gibi 1.tekil şahıs ve 1.çoğul şahıslarda zaman eki olan –ar düşer,diğer şahıslarda bu ek –z olarak kullanılır,olumsuzluk eki –maz dır.

  

Fiillerin karşısına hangi zamanın olumsuzu olduğunu ve hangi kişi ekini aldığını yazın

Yürümezsin---yürümek fiili,geniş zaman olumsuzu,2.tekil şahıs eki

Koşmayacaksınız-----------

Gelmiyoruz-------------------

Yazmadılar-------------------

Konuşmamışız--------------

Fiillerin olumlularını karşısına yazınız

Düzelmeyecek --- düzelecek

Bağışlamıyorlar-----------------

Gülümsemezsin----------------

Susamamışlar------------------

Siz de her zaman kipinin 2.tekil şahsına ait olumlu ve olumsuz durumlarına uygun 4 fiil yazınız.

                           Olumlu                          Olumsuz

2.tekil şahıs      okuyorsun                     okumuyorsun

2.tekil şahıs       ________                      __________

2.tekil şahıs       ________                      __________

2.tekil şahıs       ________                      __________

2.tekil şahıs       ________                      __________

 

Gerçek Anlam

     Bir cümle ya da kelime toplumun büyük çoğunluğu tarafından aynı anlam ifadesi taşıyorsa GERÇEK ANLAMLIDIR.

DİKKAT:Gerçek anlamda kullanılan bir sözcüğün yerine başka bir sözcük kullanılamaz.

            Çorbayı ateşten indirdi (gerçek anlamda kullanılmıştır)

            Çocuk ateşler içerisinde inledi (vücut sıcaklığı anlamında ve mecaz anlamlıdır)

Mecaz Anlam

    Bir sözcüğün herkes tarafından bilinen anlamı dışında başka bir anlam ifade etmesidir.

    ‘Toplamak’ fiilli dağınık olarak bulunan nesnelerin bir araya getirilmesi ifadesi ile gerçek anlamlı iken;

                

                         Bırak da kafamızı toplayalım! cümlesinde kafanın etrafa dağınık vaziyette bulunduğu ve kafayı oluşturan unsurları bir araya toplamak ifadesi yerine,daha sağlıklı düşünebilmek anlamı taşıyor olduğu görülür.

                        Davut,temiz bir öğrencidir (mecaz anlamdadır)

                        Tuvaletleri temiz tutalım (gerçek anlamdadır)

                        Sahilde tatlı bir esinti vardı (_____________)

                        Yaptığın pasta çok tatlıydı (_____________)

                        Öğretmen sinirden köpürdü (_____________)

                        Sabunu iyice köpürtmelisin (_____________)

                              

   Cümlelerin anlatmak istediği ifadelerin ‘gerçek’ ya da ‘mecaz’ anlamlı olup olmadıklarını düşünerek arkadaşlarınızla nedenini tartışınız.

             Dişin kökü yoktu.

             Ağacın kökü görünüyordu.

             Dağın başı hep dumanlıdır.

             Sanki başı göğe erdi.

             Bu işin başı sensin!

             Satır başı yap!

             Başın sağ olsun!

             Bu gün başım ağrıyor.

DİKKAT:Mecaz ifadelerde benzetmeler kullanılır.Çoğu zaman soyut ifadeler somut benzetmelerle anlatılır.

   

              Tilki gibi öğrenci (öğrencinin kurnazlığı tilkinin kurnaz oluşuna eş değer görülerek benzetme yapılmıştır.)

              Öğrenciler karınca gibi çalışıyorlar.

              Yılan gibi kıvrılarak dağlara tırmandık.

             

                                     GERÇEK Mİ?                                              MECAZ MI?

Kimi kimsesi yok

Çene yarıştırmak

İpe un sermek

Etekleri zil çalmak

Yeri yurdu belirsiz

İyi gün dostu

Burnu büyümek

Sinek avlamak

Keçileri kaçırmak

Kuyruklu yalan