Ses, hece,
kelime, kelime grubu, cümle gibi birimlerden oluşan dilde bu unsurları
inceleyen, dilin özellikleriyle konuşmada ve yazmada uyulması gereken kuralları
belirleyen bilim dalına dil bilgisi denir.
Dil
bilgisinin bölümleri:
1. Ses
bilgisi (fonetik): Sesler, seslerin oluşması, sınıflandırılması,
heceler, ses değişmeleri, ünlü ve ünsüz uyumları, ünlü-ünsüz ilişkileri, ses
olayları vb. konular ses bilgisinin konularıdır. Örnek: a, ba, a-ra-ba,
kaşık>kaşığı, yegâne vb.
2. Kelime
bilgisi (morfoloji): Şekil bilgisi de denir. Dil biliminin, kelimeleri,
kelime yapılarını, anlam ve görev yönünden kelime türlerini, kelimelerin şekil
ve anlam bakımından gösterdikleri değişmeleri inceleyen koludur. Örnek: basit,
türemiş, birleşik kelimeler; isimler, sıfatlar, zamirler, edatlar; adlaşmış
sıfatlar vb.
3. Cümle
bilgisi (sentaks): Cümleleri, söz dizimini, cümle kuruluşunu, cümle
öğelerini ve cümle türlerini ele alır. Örnek: devrik cümle, kurallı cümle,
basit cümle, kesik cümle, özne, yüklem, nesne vb.
4. Anlam
Bilgisi (semantik): Kelimelerin tarihî süreç içerisinde geçirdikleri
anlam değişmelerini ve türlü anlam özelliklerini inceler. Örnek: gerçek, yan,
mecaz anlamlı kelimeler; eş sesli, eş anlamlı, zıt anlamlı kelimeler; deyim,
terim, argo anlam; anlam daralması, anlam genişlemesi, mecaz-ı mürsel, güzel
adlandırma vb.
5. Köken bilgisi (etimoloji): Kelimelerin kökenini, yani
başlangıçta nasıl olduğunu, sonradan ne gibi değişmelere uğradığını, bir
kelimenin Türkçe mi yoksa başka dilden mi olduğunu vb. inceler. Örnek:
geliyorum < kele yorır men, 
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder