DOLAYLI TÜMLEÇ 2

DOLAYLI TÜMLEÇ

Hatırlatma : Türkçe’de ismin durumunu bildiren ekler kelimenin sonuna eklenirler. Kelimeyi belirtir, ayrılma durumunu, bulunma durumunu, yönelme durumunu ifade etmeye yararlar.

Ev                 (Yalın hali)

Ev-i               (Belirtme durumu)

Ev-e              (Yönelme durumu)                      Bu üç durumu belirten cümle            

Ev-de            (Bulunma durumu)                       öğesi Dolaylı Tümleç olan

       Ev-den           (Ayrılma durumu)                       kelimelerden oluşur.

          

Kural : Cümlede yönelme, bulunma, ayrılma bildiren kelimeler Dolaylı tümleçtir.

Ahmet  eve  gelmedi.   (nereye gelmedi?Eve; yönelme ifadesi vardır.)

 

Özne   D.T       Y

Selda  evde  ders   çalışıyor.  (nerede çalışıyor?Evde; Selda’nın bulunduğu  

Özne   D.T   B’sizN        Y       yer ifade ediliyor.)

Bugün okuldan  geç  çıktık.     (nereden çıktık?okuldan; okuldan ayrıldığımız

  Z.T        D.T.     Z.T    Y          ifadesi var.)

Dikkat:

1.    Dolaylı tümleçler pratik olarak bakıldığında ismin –e,-de,-den halinde olan kelimelerdir.

2.    Yükleme sorulan sorular da ismin –e, -de, -den hal ekini almışlardır, nere?, nereye?,nerede?,nerde?,nereden?, nerden? vb.

Kedi dama çıktı.

          

           Bu şiiri…………………armağan ediyorum.

           Kalemim…………………kaldı.

           Yürüyerek ………………geliyordum.

·       Parantez içindeki kelimeleri uygun ve D.T. olacak şekilde çekimleyerek boşlukları doldurunuz.

……………tuz koydun mu? (yemek)

Kardeşim………………gitti. (okula)

Ahmet,……………gücenmiş. (Mehmet)

……………su kalmamış. (Sürahi)

……………hiç akıl yok mu? (sen)

……………ayrılıyorum. (Ankara)

“Bu güzel çiçekleri nereden aldın?” sorusuna alınan cevap cümlenin ………………öğesidir.

Tanımı tamamlayınız.

Dolaylı tümleç olan kelime ya da kelime grupları ……………………, ………………,…………………, ifadesi verirler ve ………………,……………… halinde bulunurlar. Yükleme sorulan ……………,………………,……………, sorularına cevap verirler. Örnek ;

Ahmet…………………gelmedi.

Metin…………………kalmış.

Musa…………………geç çıkmıştı.

“Bu güzel çiçekleri nereden aldın?” sorusuna verilecek cevap cümlenin hangi ögesidir?

a) Özne         b) D.T.        c) Z.T.         d) N.T.        e) Yüklem

Sorulardan hangisi dolaylı tümleç olur?

A-   Zehra ne zaman geliyor?

B-   Az önce gelen kim?

C-  Ankara’da kimi gördünüz?

D-  Ne alırdınız?

E-  Bu kitabı kimden almıştım