CÜMLE BİLGİSİ TEST - 2

1. "Bu çocuklar" sözleri aşağıdakilerin hangisinde dolaylı tümleç görevindedir?

A) Bu çocuklar sizden önce de burada çalıştı.

B) Bu çocuklardan hangisini tanıyorsunuz?

C) Bu güne kadar kimse bu çocuklardan bahsetmedi.

D) Bu çocukları kim ağlattı?

E) Biz de bu çocuklardan birkaçını çalıştırabiliriz.

2. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi işteş fiil değildir?

A) Bu şarkıyı daha önce dinlemiştim.

B) Kapıda ayaküstü üç beş dakika görüştük.

C) Yıllardır onunla hiçbir yerde karşılaşamıyorum.

D) Bu soruyu arkadaşlarla çok tartıştık.

E) Uzun zamandır onunla mektuplaşmıyoruz.

CÜMLE ÇEŞİTLERİ 4

A. YÜKLEMİN TÜRÜNE GÖRE CÜMLELER 

1. Fiil Cümlesi

2. İsim Cümlesi

Sonuç 

B. ÖĞELERİN DİZİLİŞİNE GÖRE CÜMLELER 

1. Kurallı (Düz) Cümle 

2. Devrik Cümle 

Sonuç 

C. ANLAM YÖNÜNDEN CÜMLELER 

1. Olumlu Cümle 

2. Olumsuz Cümle 

3. Soru Cümlesi

4. Emir Cümlesi

5. Ünlem Cümlesi

6. Şart Cümlesi

7. İstek Cümlesi

Sonuç 

D. YAPI BAKIMINDAN CÜMLELER

CÜMLE ÇEŞİTLERİ 4

A. YÜKLEMİN TÜRÜNE GÖRE CÜMLELER 

1. Fiil Cümlesi

2. İsim Cümlesi

Sonuç 

B. ÖĞELERİN DİZİLİŞİNE GÖRE CÜMLELER 

1. Kurallı (Düz) Cümle 

2. Devrik Cümle 

Sonuç 

C. ANLAM YÖNÜNDEN CÜMLELER 

1. Olumlu Cümle 

2. Olumsuz Cümle 

3. Soru Cümlesi

4. Emir Cümlesi

5. Ünlem Cümlesi

6. Şart Cümlesi

7. İstek Cümlesi

Sonuç 

D. YAPI BAKIMINDAN CÜMLELER

CÜMLE ÇEŞİTLERİ 3

1.Yüklemlerine Göre Cümle Çeşitleri :
→Yüklemin yapısına göre belirlenir.
→Yüklemin bütünüyle ve cümlenin ifadesiyle ilişkili parçalanamayan en küçük biriminin cinsine göre adlandırılır. ( Yüklemin köküne göre )

A.İsim Cümlesi : Cümlede bildirilen oluşun, yüklemin, köküne göre cümlelerdir. Eğer yüklemin bütünüyle ilişkili parçalanamayan en küçük birimine yani köküne -mek, -mak mastar eklerinden biri getirilemiyorsa yüklem isim soyludur. İsim soylu yükleme sahip cümleler de İsim Cümlesi olarak adlandırılır.
Çocuğun yüzü kıpkırmızıydı.

Cümle çeşitleri 2

D. YAPILARINA GÖRE CÜMLELER

Her cümle bir yargı bildirir. Ancak bazı cümlelerde birden fazla yargı bildiren unsur bulunur. Bunlar bazen iki ayrı yüklemle, bazen yan cümleciklerle sağlanır. Cümlenin yapısına geçmeden önce yapıyı belirleyen temel ve yan cümleleri görelim.

Temel Cümle

Bir cümlenin yüklemi temel cümledir. Cümlenin bildirmek istediği asıl yargı da bu cümleyle verilir. Diğer öğeler temel cümleyi açıklayan tamamlayıcı öğelerdir. 

Örneğin;

“Akşama geleceğim.”

CÜMLE ÇEŞİTLERİ TEST - 3

1. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yüklemine göre farklıdır?
A) Çal, bağlamacı, çal eski türküleri.
B) Dirilt, nağmelerini ataların.
C) Dertli, Emrah, Ruhsati dile gelsinler.
D) Duyur sesini eski ustaların.
A) Bağlaman, şenliğidir meclislerin.
2. Aşağıdaki dizelerden hangisinde hem isim, hem fiil cümlesi vardır?
A) Susmam seni ürkütmesin, çağlayanlar var içimde.
B) Durma, bana türkü söyle Anadolu'dan.
C) Buralarda gezerdi o, şurada dinlenirdi.
D) Kalbim niçin bu kadar yabancı, sen niçin yoksun?
E) Hadi tut elimden, bitsin yalnızlığım.

CÜMLE ÇEŞİTLERİ TEST - 2

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisi anlamca olumludur?
A) Böyle boş gezmek iyi değil.
B) Onun bu yaptıklarını anlamak mümkün değil.
C) Hareketleriyle bize ümit vermiyor değil.
D) Hâlâ bu İşi anlamış değil.
E) Onun davranışları çok samimi değil.
2. Aşağıdaki cümlelerden hangisi anlamca olumludur?
A) Ne ders çalışıyor, ne ödevini yapıyor?
B) Bu tehditlerden korkacak değilim.
C) İstanbul'un bazı semtleri hâlâ susuz.
D) Ben sizi hiç düşünmez iniyim?
E) Parasız kaldık diye toprak mı satılır?

CÜMLE ÇEŞİTLERİ TEST - I

1. Aşağıdakilerden hangisi bir eylem cümlesi değildir?
A) Tek eğlencem, kitap okumaktı.
B) Her sayfa onu dakikalarca oyalar.
C) Kitaba karşı ilgisi iyice arttı.
D) Davranışlarınız hoşuma giderdi.
E) Herkes erkenden işi bıraktı.

CÜMLE BİLGİSİ TEST - 1

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesne en önemli öğe durumundadır?
A) Arkadaşları, başarısından dolayı onu kutladılar.
B) Bu soruyu, içlerinden en başarılısı cevaplandırdı.
C) Gençlerin buhranı gün geçtikçe artıyordu.
D) Arabanın nasıl çarptığını hiç anlamadım.
E) Bugün yine yolların çoğu kapalıydı.
2. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi, çatı bakımından diğerlerinden farklıdır?
A) Denize yeni ağlar gerildi.
B) Sulanınca çiçeklerin hepsi dirildi.
C) Her odaya kilimler serilmişti.
D) Başarılı öğrencilere Ödüller verilecek.
E) Toplantıya apar topar girildi.

CÜMLE ANLAMI

Cümle, yargı bildiren sözcük ya da söz öbeğidir. Bir sözün yargı bildirmesi, şahıs ve kip bildirecek biçimde çekimlenmesine bağlıdır. Bu özelliği gösteren tek bir sözcük cümle olabileceği gibi birbirini tamamlayan birçok sözcük de cümle özelliği gösterebilir. Yani “geliyorum”, “hastayım” sözleri de cümledir; “Dün seni okulun bahçesinde arkadaşlarınla gezerken görmüştüm.” de cümledir. Daha uzun cümleler de kurulabilir.

CÜMLE

Kural: Bir duyguyu, bir düşünceyi, bir isteği, bir hareketi, durumu, tam ve eksiksiz olarak anlatan kelime ya da kelime grupları.

Dikkat :

1.   Cümlenin olabilmesi için çekimli bir unsur ( isim veya fiil ) gereklidir ve yeterlidir. ( öğrenciyim , koştum )          

2.   Özne ve yüklem cümlenin temel öğeleri, nesne, dolaylı tümleç (yönelme, bulunma ve ayrılma tümleçleri)  ve zarf tümleci tamamlayıcı, yardımcı öğelerdir.

Örnek:

CÜMLENİN ÖĞELERİ

YÜKLEM :

 Cümlede işi, hareketi, yargıyı, bildiren çekimli unsura denir.

 Not :Bir cümle birden çok öğeden oluşabileceği gibi tek bir yüklemden de oluşabilir.

 * Ertesi gün okula müfettişler gelmişti.(C)     

* Düşünüyorum   (C)

* Güzeldi.  ( C ) 

Not:Yüklem genlikle cümlenin sonunda bulunur; ancak günlük konuşmalarda, atasözlerinde ve şiirde yüklemin yeri değişebilir.

Cümle Türleri

1. YÜKLEMİNE GÖRE CÜMLELER:

a)İsim (ad) Cümlesi:

Yüklemi  isim olan cümlelere denir.

*Ne güzel komşumuzdun sen Fahriye abla >komşu –i—di—n

* Bence dinin gibi küfrün  de  mukaddesti Senin

* Burada vefa yok

* Bu  yaptıklarım Senin içindir

Not: Bazı isim cümlelerinde ekfiil düşebilir.

*Bizimkiler çok iyi (dir)

*Bu yıl ayakkabılar pahalı  (imiş)

BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER

A. Cümle büyük harfle başlar. Cümlenin sonuna nokta konulur ve yeni cümleye yine büyük harfle başlanır.

     Sokakta gürültü arttı. Uzaktan bir ses geliyordu. Sanki yer yerinden oynuyordu.        

NOT: Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen kelime büyük harfle başlamaz. 

     1996 yılında okulu bitirdim.                  11.09.2000 tarihinde okul açıldı.

B. Cümle içinde başkasından aktarılan ve tırnak içine alınan cümleler büyük harfle başlar.

     Atatürk, gençliğe seslenirken “Ey Türk istikbalinin evlâdı ! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi, vazifen; Türk istiklâl ve Cumhuriyetini kurtarmaktır! Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur.” diyor.

NOT: Tırnak içinde aktarılan söz, tam bir cümle değilse veya cümlenin baş tarafı alınmamışsa büyük harfle başlamaz.

BU PRATİKLERİ ÖĞRENMİŞ MİYDİNİZ?

Bilindiği gibi, ÖSS’de bilgiyi kullanmanın yanında dikkat ve hız da ölçülmektedir. Genelde öğrenciler, konuyu bildikleri halde test tipindeki soruları yapmakta güçlük çekmektedir.Bunun birkaç sebebi vardır:Yeterince test tipindeki soruları çözmeme, konunun pratik, can alıcı noktalarını bilmeme gibi…Bu eksikliği gördüğüm için Türkçe konularını kısaca anlattım ve konuyla ilgili çıkan soruların çözümünde uygulanması gereken pratik teknikleri verdim.Aşağıda 99 madde halinde verilmiş bu bilgiler, eminim işinizi daha da kolaylaştıracaktır; bu yüzden bunları mutlaka inceleyin.Faydalı olması dileğiyle…

BİRLEŞİK KELİMELER

Dilimizde yeni bir kavramı karşılamak için yararlandığımız yollardan biri, kelime birleştirmesidir. Kelime birleştirmesi yoluyla kurulan sözlere birleşik kelime adı verilir. Birleşik kelimeler söz varlığımızda geniş bir yer tutar. Birleşik kelime terimi için bileşik kelime denilmesi yanlıştır.

Dilimizde belirtisiz isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, isnat grupları, birleşik fiiller, ikilemeler, kısaltma grupları ve kalıplaşmış çekimli fiillerden oluşan ifadeler, yeni bir kavramı karşıladıkları zaman birleşik kelime olurlar: yer çekimi, hanımeli, ses bilgisi; beyaz peynir, açıkgöz, toplu iğne; eli açık, ayak yalın, günü birlik, sırtı pek; söz etmek, zikretmek, hasta olmak; gelebilmek, yazadurmak, alıvermek; çoluk çocuk, çıtçıt, ev bark; baş üstüne, günaydın; sağ ol, ateşkes, külbastı.

BİLEŞİK FİİLLER

İki veya daha fazla sözün bir araya gelerek kendi anlamlarından farklı bir anlam verecek ve bir hareketi karşılayacak biçimde kalıplaşmasıyla oluşan fiillerdir. Yapılışına göre üç grupta incelenebilir:

a. Yardımcı Fiille Yapılan Bileşik Fiiller

Bir yardımcı fiille ondan önce gelen adsoylu bir sözcükten oluşur. Yardımcı fiil olarak “etmek, olmak, eylemek, kılmak” gibi fiiller kullanılır.

Başlıca Dil Grupları ve Türkçenin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri

Dil Grupları:

Diller, kelime yapılarının ortak ve farklı özelliklerine göre üçe ayrılır. Bunlara dil grupları denir:

1. Tek heceli diller

Kelimeler tek hecelidir. Yapım ve çekim ekleri yoktur. Kelimeler cümledeki kullanım yerlerine göre anlam kazanırlar. Çince, Japonca

     

BAĞLAÇLAR 2

Tek başına anlamı olmayan, anlamca birbiriyle ilgili cümleleri veya cümlede görevdeş sözcük ve söz öbeklerini bağlamaya yarayan kelimelere bağlaç denir..

açıkçası

ama

ancak

bile

çünkü

dahi

dE

dE.....dE

demek ki

fakat

gene

gerek...gerek(se)

ha........ha

hâlbuki

hatta

hele

hem

hem de

hem.....hem (de)

ile

ise

ister.....ister(se)

kâh..........kâh

kısacası

Bağlaçlar 1

Tanım

Tek başına anlamı olmayan, anlamca birbiriyle ilgili eş görevli kelimeleri, söz öbeklerini ve cümleleri biçim ve anlam yönünden bağlayan kelimelere bağlaç denir.

Örnek:

Eve gittim, fakat onu bulamadım.           (bağlaç)

Duygu ve düşünce bir olmalıdır.

Ya beni de götür ya sen de gitme.

Annesini de babasına da özlemişti.         

Büyüyecek de bana bakacak.        

Türkçe’de kullanılan başlıca bağlaçlar şunlardır:

Atatürk bilim ve eğitim dili hakkında ne demişti...

Bağımsızlık ruhunun temelinde kimlik bilinci, kişilik, onur/haysiyet duygusu, ve özgüven yatar.

“Bağımsızlık benim karakterimdir” diyen Atatürk onun için halkımızın kimlik, kişilik, onur, ve özgüveni üzerinde durdu. Kafalar, gönüller bağımsız olmadan, ülkenin ne iktisâdı, ne savunması, ne de dış siyaseti bağımsız olabilirdi.

Atatürk “Türk Kimliğini” Türkçe ile tanımlamıştır. Onun için de Atatürk’ün Kurtuluş Savaşı’ndan sonraki temel dâvâsı Türkçe’yi, dolayısıyla Türk kültür ve kimliğini yabancı boyunduruklardan korumak, bunun için de eğitimi her düzeyde Türkçe ile yapmak, halkın yabancı dille, (yâni yabancı misyoner türü) eğitime özenmesini önleyecek tedbirler almak olmuştur. Bakınız Atatürk bu konularda neler diyor:

ATATÜRK VE TÜRK DİLİ

Cumhuriyet ilan edilmeden önce Anadolu Türkçesinin geçirdiği evreler iki ayrı çizgide gelişmiştir. Bir yanda Türk halkı, resmi ve dini gelişmelerin etkileri dışında sözlü kültürünü ve öz  dilini korumuş, geliştirmiştir. Diğer  taraftan da Arapça ve Farsçanın etkisi altındaki Türkçe yazı dili giderek Türk düşüncesinden ve anlatımından uzaklaşmıştır. Bunun sebebi ise  aydın kesimin Arapça ve Farsça kelimelere önem vermesidir.

    

Ata Sözleri

Abanın kadri yağmurda bilinir.

Her şeyin bir değeri vardır. Bir şeyin gerçek değeri (kadri) ise, ona gerçekten ihtiyaç duyulduğu zaman ortaya çıkar.

Abdala “kar yağıyor” demişler, “titremeye hazırım” demiş.

Yoksulluk ve sıkıntı içinde yaşayıp eziyet çekmekte olan kimseler, karşılaşacakları zor şartlardan endişe duymazlar. Çünkü onlar bu şekilde yaşamaya alışıktırlar.

ANLATIM BOZUKLUKLARI 6

Her cümle belli bir düşünceyi, duyguyu aktarmak için kurulur. Bu cümlenin, ifade edeceği anlamı açık ve anlaşılır bir biçimde ortaya koyması gerekir. Ayrıca mümkün olduğunca gereksiz unsurlardan arındırılmış olmalıdır bu cümle. İşte bu özelliği göstermeyen cümleler, anlatım bakımından bozuktur.

Bu konu ile ilgili, ÖSS’de 5 ya da 6 soru çıkmaktadır. Sadece anlamla ilgili olmayıp dilbilgisi ile de ilgili özellikler gösterdiğinden, daha önceki konuların, özellikle cümle öğelerinin, çok iyi bilinmesi gerekir.

ANLATIM BOZUKLUKLARI 5

Dil, duygu ve düşüncelerimizi anlatmaya yarayan en
önemli olgudur. Dilin belli kuralları vardır ve bu kurallara
uyulmadığında bozuk anlatımlar ortaya çıkar. Bundan
önceki sayılarımızda anlattığımız dilbilgisi konularını öğrenmenin,
anlatım bozukluğu konusunun anlaşılmasında ve
soruların çözümünde çok yararı olacaktır.
Anlatım bozukluklarını iki grupta toplayabiliriz.

ANLATIM BOZUKLUKLARI 4

ANLATIM BOZUKLUKLARI

 

  Anlatım bozuklukları, kelime grupları ve cümlelerle ilgilidir. Kelimelerin eksik veya fazla olması, gereksiz tekrar edilmesi, sıralarının karıştırılması, aralarındaki bağlantıların yanlış kurulması anlatım bozukluklarına yol açar. Metne bakmadan yapılan konuşmalarda anlatım bozuklukları bir dereceye kadar normal karşılanabilir; ancak ideal olan, doğru cümleler kurmaktır. Aşağıda sınıflandırarak vereceğimiz örneklerden önemli bir kısmı irticalî konuşmalardan alınmıştır. Hata türlerinin görülmesi açısından bunların verilmesinin faydalı olacağını düşünüyoruz.

ANLATIM BOZUKLUKLARI 3

Eş anlamlı kelimelerin bir arada kullanılması

Bu konuda herkesin fikir ve görüşünü almalısınız.

Hava sıcaklığı sıfırın altında eksi sekiz derece imiş.

Yirmi dakika geçmesine rağmen program henüz, hâlâ başlamadı.

Güç ve müşkül zamanlarda üstüne düşeni yerine getirir.

Ben çok varlıklı, zengin biri değilim.

Neşeli, sağlıklı, şen bir görünüşü vardı.

ANLATIM BOZUKLUKLARI UYGULAMASININ AÇIKLAMALI CEVAPLARI

1- Problemleri karşılıklı anlayış ve birlik içinde çözeceğiz.
Tamlama yanlışı, karşılıklı birlik olmaz.
2- Ekşi yiyecekleri az (yerdi), acıyı ise hiç yemezdi.
Yüklem eksikliği, "az yemezdi" gibi bir anlam ortaya çıkıyor.
3- Bu yazıyı değil okumak, anlamak bile imkânsız.
Mantık yanlışı, "okumak"la "anlamak" yer değiştirmeli.
4- Önümüzdeki haftanın önemli programlarını hatırlatmaya çalıştık.
"Hatırlatma" geçmişte yaşanan olaylar için kullanılır.
5- Ben ona ağabey (derdim), o da bana kardeşim derdi.
Yüklem eksikliği.

Anlatım Bozuklukları İle İlgili Karma Cümleler

» Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Yaban adlı romanında, Yunanlıların Türklere yaptığı zulmü çok ayrıntılı bir şekilde anlatmış ve bazı Türk köylülerinin Yunanlılara kucak açmasını eleştirmiştir.
» Kalp Arapça bir sözcüktür ve bu sözcüğün sonu sert ünsüzle bitmektedir.
» Ağlayan kadın, yaşlı gözlerle kendisine sorulanları cevaplıyordu.
» Zaman zaman şiir yazıyor ve yayımlıyorum; ama ben şiiri hiçbir zaman köşe yazarlığı olarak görmüyorum.
» Yeni yapılan bir müze törenle hizmete açıldı.
» Adana'da otobüs bileti fiyatları yeniden ayarlandı.
» Bütün gün anlattığın o işi düşündüm.

Anlatım Bozuklukları İle İlgili Örnek Cümleler

Sözcüklerin Seçiminde Yanlışlık Yapıyoruz...

Düşüncelerimiz arasında ayrıcalık giderek büyüyor. (ayrım)

Bahçeye ektiğin elma fidanı kurumuş. (diktiğin)

Ali’nin saçları büyümüş. (uzamış)

İnsanlar, hırsızlık, dolandırıcılık, gibi bayağı hünerlerden uzak durmalı. (davranışlardan)

Toplum içinde bu çekimserlik niye? (çekingenlik)

Bu makine iyi resim çekmiyor. (fotoğraf)

İçeri girdi, önce kendini tanıştırdı. (tanıttı)

Her girişimden çekinmez. (Hiçbir)

Anlatım Bozuklukları İle İlgili Uygulamalar

Ekşi yiyecekleri az , acıyı ise hiç yemezdi.

Ekşi yiyecekleri az  yerdi, acıyı ise hiç yemezdi.

Bu yazıyı değil okumak, anlamak bile imkânsız.

Bu yazıyı değil anlamak, okumak bile imkânsız.

Ben ona ağabey, o da bana kardeşim derdi.

Ben ona ağabey derdim, o da bana kardeşim derdi.

Toplantıda pasta ve meyve suyu ikram edildi.

Toplantıda meyve suyu ve pasta ikram edildi.

Biricik arzum bu yılki sınavı kazanmak ve iyi bir bölüme girmemizdir.

Biricik arzum bu yılki sınavı kazanmanız ve iyi bir bölüme girmenizdir.

Bu işi ben ve sen yapmalısınız.

Bu işi ben ve sen yapmalıyız.

ANLATIM BOZUKLUKLARI ve ÖRNEKLERİ

  Dilin amacı insanlar arasında iletişim sağlamaktır. Bu iletişim açık, yalın ve anlaşılır olmalıdır. İyi bir cümlede kelimeler yerli yerinde olmalı, gereksiz kelimelere yer verilmemeli, anlatılmak istenenin dışında anlam çıkarılmasına mahal verilmemelidir.

Eğer konuşma ve yazmada açıklık yalınlık ve anlaşılırlık yoksa ortada bir anlatım bozukluğu vardır.

Sözlü anlatımda hoş görülebilecek yanlış anlatımlar, yazılı anlatımda hoş görülemez çünkü yazılı dil KÜLTÜR DİLİDİR. Günümüzde radyo sunucularının ortaya koyduğu dil, insanlar arasında kullanılan  “kısa yolcu” dil anlatım bozukluğuna yol açar.Mesela “dermişim, falan, yok böyle bir şey, kolum iptal oldu...” ifadeleri.

ANLAMSAL BOZUKLUKLAR

YANLIŞ ANLAMDA KULLANILAN SÖZCÜK

Doğru bir anlatımda her sözcük verilmek istenen düşünceyi tam karşılamalıdır. Aynı kökten türeyen veya birbirini andıran sözcüklerin anlamlarına dikkat etmek gerekir. Anlamları ayrı olan bu tür sözcüklerin birbirinin yerine kullanılması veya sözcüğün karşıladığı kavrama uygun olmayan biçimde kullanılması anlatım bozukluğuna neden olur.

Bu sözcük Türkçe sözcüklerin tümünü	kaplıyor.
	Kapsıyor

ANLATIM BOZUKLUKLARI ÖRNEKLERİ 3

1.Duruluk: Duygu ve düşüncelerin yeterli sayıda sözcükle anlatılmasıdır..
“Çıkmaza girmek” demek; işin, içinden çıkılmaz bir hal alması demektir.
İleride beni nasıl bir geleceğin beklediğini bilemem.

2. Açıklık: Cümlenin rahatlıkla anlaşılması gerekir.
“Ben Tarık Buğra’yı sizden daha iyi tanırım.” diye yazmış.
Komşusunun gözaltına alınacağı uyarısına kızmıştı.

ANLATIM BOZUKLUKLARI 2

Dilin en önemli görevi onu kullanan insanlar arasındaki anlaşmayı sağlamaktır. Söylenmek istenen her şey; açık, yalın ve anlaşılır biçimde dile getirilmelidir. İyi bir cümlede kelimeler yerli yerinde kullanılmalı, gereksiz kelimelere yer verilmemeli, anlatılmak istenenin dışında bir anlam çıkarılmasına mahal verilmemelidir. Eğer konuşmada ve yazmada açıklık, yalınlık ve anlaşılırlık yoksa ortada bir anlatım bozukluğu var demektir. Günlük konuşmalarımızda hâliyle anlatım bozuklukları yapılacaktır. Bunlar toplumdaki yerimize ve aldığımız eğitime bakılarak hoş görülür ya da görülmez. Ama yazılı anlatımda bu bozukluklar asla affedilemez. Çünkü yazı dili kültür dilidir. Kültür, bu ifade sayesinde kalıcılaşır. Eğer bu ifadede de bozukluklara yer verilirse insanlar arasında hem anlaşma eksikliği ortaya çıkar hem de farklı anlaşma yolları bulunur: “...dermişim”, “...falan”, “...yok böyle bir şey”, “Kolum iptal oldu” vb.

Anlatım Bozuklukları - Örnek Sorular

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu yoktur?

A)   Geçmişteki  hatıralarımıza  gülümseyerek baktığımız anda büyümüşüz demektir.

B)   Açlık ne dost,ne akraba,ne insanlık ne de hak tanımaz.

C)   Ne hikmettir ,şu dünyaya gelen ağlar giden ağlar.

D)   Küllük, arka arkaya yaktığım sigara izmaritleriyle dolmuştu.

E)   Akıllı adam,kendi aklını kullanır;daha akıllı adam başkalarının da aklını kullanır. 

ANLATIM BOZUKLUKLARI

 Her cümle belirli bir düşünceyi, duyguyu aktarmak için kurulur. Bu cümlenin, ifade edeceği anlamı açık ve anlaşılır bir biçimde ortaya koyması gerekir. Ayrıca mümkün olduğunca gereksiz unsurlardan arındırılmış olmalıdır bu cümle. İşte bu özelliği göstermeyen cümleler, anlatım bakımından bozuktur.

ANLATIM BOZUKLUĞU TEST - 1

1. Aşağıdakilerden hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Dağların doruklarında su yerine kar yerdik haziran ayında.
B) Dolmuşun içi hamam gibiydi bir de kese atacak biri olsa...
C) Dışarı çıkınca havaların serinlemeye başladığını hissediyorsunuz artık.
D) Kışlık giysiler dolaplardan yavaş yavaş çıkarılmaya başlandı.
E) Ne de olsa mevsimi geldi bu kalın giyeceklerin.

ANLATIM BOZUKLUKLARI ÖRNEKLERİ 2

a) Eş anlamlı kelimelerin bir arada kullanılması

Bu konuda herkesin fikir ve görüşünü almalısınız.

Hava sıcaklığı sıfırın altında eksi sekiz derece imiş.

Yirmi dakika geçmesine rağmen program henüz, hâlâ başlamadı.

Güç ve müşkül zamanlarda üstüne düşeni yerine getirir.

Ben çok varlıklı, zengin biri değilim.

Neşeli, sağlıklı, şen bir görünüşü vardı.

ÖSS'DE ÇIKMIŞ ANLATIM BOZUKLUĞU SORULARI

1. "İyi bir cümlede gereksiz sözcük bulunmaz. Bunu şöyle anlayabiliriz: Bir sözcüğü attığımızda cümlenin anlam ve anlatımında bir daralma oluyorsa o sözcük gerekli, olmuyorsa gereksizdir "

Bu ölçüte göre, aşağıdakilerden hangisi iyi bir cümle değildir?

A) Neşeli, sağlıklı, şen bu görünüşü vardı.

B) Yağmur, sabaha değin aralıksız yağdı.

C) Bütün gün tarlada hiç ara vermeden çalıştık.

D) Doğadaki  çatılılar   üzerinde  sayısız   inceleme yapıldı.

E) Ormanların iklim üzerindeki etkisi anlatıldı.

(1981-ÖSS)

ANLATIM BOZUKLUKLARIYLA İLGİLİ KARMA CÜMLELER

* Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Yaban adlı romanında, Yunanlıların Türklere yaptığı zulmü çok ayrıntılı bir şekilde anlatmış ve bazı Türk köylülerinin Yunanlılara kucak açmasını eleştirmiştir.(çöz de görelim )
* Kalp Arapça bir sözcüktür ve bu sözcüğün sonu sert ünsüzle bitmektedir. (çöz çözebilirsen )
* Ağlayan kadın, yaşlı gözlerle kendisine sorulanları cevaplıyordu. (çöz çözebilirsen)
*Zaman zaman şiir yazıyor ve yayımlıyorum; ama ben şiiri hiçbir zaman köşe yazarlığı olarak görmüyorum. (Çöz çözebilirsen)
*Yeni yapılan bir müze törenle hizmete açıldı.
*Adana'da otobüs bileti fiyatları yeniden ayarlandı. (çöz çözebilirsen )
*Bütün gün anlattığın o işi düşündüm.

ANLATIM BİÇİMLERİ

Çeşitli amaçlara yönelik olarak gerçekleştirilen anlatımın etkileyici olması için çeşitli yöntemlere başvurulur. İşte,anlatımı gerçekleştirirken başvurulan bu yöntemlere “anlatım biçimleri” diyoruz.

    Anlatım biçimlerini şöyle sıralayabiliriz:
1)Açıklayıcı Anlatım,
2)Öyküleyici Anlatım (Hikaye Etme)
3)Betimleyici Anlatım (Tasvir Etme)
4)Tartışmacı Anlatım

TÜRKÇE Anlatım Biçimleri (Yöntemleri) ve Soruları

Anlatım yöntemi, yazarın yazmaktaki amacına (olay içinde

yaşatma, kanıları değiştirme) ve eserin türüne (roman

öykü, makale) göre şekillenir.

Açıklama

• Herhangi bir konuda bilgi vermeyi, düşünce iletmeyi

amaçlayan anlatımdır.

• Bilgi verme ön plandadır.

• Makale, deneme, ansiklopedi, ders kitapları… gibi

ürünlerde başvurulur. Anlatıma yazı dili hakimdir.

Anlatım metodunun içinde yer yer kullanılabilecek teknikler

Anlatım metodunun içinde yer yer kullanılabilecek teknikler şunlardır:
a) Diyalog: Öğretmen veya öğrenciler arasında karşılıklı konuşmaya dayanan bir iletişim tekniğidir. Bu teknikte öğretmen bir veya iki öğrenci ile karşılıklı konuşur, veya iki öğrenci bir konuda karşılıklı konuşurlar. Bazen işlenen konu üzerinde uzman bir kişi (bir polis, avukat, yönetici, çevreci v.s.) sınıfa çağrılarak, öğrencilerle karşılıklı konuşma yoluyla bir konu daha iyi anlatılmış olur. Diyalog tekniği bazen görüşme (mülakat, interview) şeklinde de yapılabilir. Öğretmenler, bilginin kavrama ve değerlendirilmesi boyutunda bu şekli de sıkça kullanırlar. Görüşmenin, görüşme yapan tarafından önceden belirlenmiş bir amacı vardır. Yani karşılıklı yapılan her tür konuşma yöntem olarak görüşme sayılamaz.

ANLAM ve ANLATIM YÖNÜNDEN CÜMLE 2

I. CÜMLEDE ANLAM

Cümle anlamı ile anlamlarına göre cümleler karıştırılmamalıdır. Bunlar birbirinden çok farklı konulardır. Anlamlarına göre cümleler konusunda olumlu, olumsuz cümleler; soru, ünlem cümleleri vb. vardır.

Cümle anlamı, verilen bir cümlenin anlamını bulup ifade edebilmekle ilgilidir. Yani bir cümleyi aynı anlama gelecek şekilde biraz daha farklı olarak, birkaç değişik ya da yeni kelimeyle söyleyebilmek cümledeki anlamı bulmak demektir.

Cümle anlamında verilen bir cümlenin anlamca özdeşi, karşıtı veya yerine konulabilecek cümle sorulur. Bu konu için ata sözü ve deyimler de kullanılabilir.

ANLAMLA İLGİLİ SANATLAR

1. TEVRİYE

Bir sözün birden fazla anlama gelecek biçimde kullanılması sanatıdır. Bu sanatta sözün bütün anlamları gerçektir. Ama yakın anlam söylenip uzak anlam kastedilir.

Bu kadar letafet çünkü sende var
Beyaz gerdanında bir de ben gerek
ben: 1. kişi zamiri ve vücuttaki koyu renkli leke (kastedilen, ikincisi, yani uzak olan)

Avazeyi bu aleme Davud gibi sal
Baki kalan bu kubbede bir hoş sada imiş

Anlamak veya Anlamamak

Yazılan ve konuşulanların anlaşılamamasında pek çok sebepler olabilir. "Kavrama"yı inceleyen (kognitif) psikolojide yapılan araştırmalara göre idrak; metnin yapısının, sosyal bağlamın ve özellikle muhatabın bilgi, uzmanlık tecrübe, merak,motivasyon gibi özelliklerinin bir fonksiyonudur.. Meselâ, Sızıntı okurlarından gelen tepkilere göre teorik fizik, tıp, zooloji, genetik gibi uzmanlık gerektiren sahalarda, "anlama" nisbetinde bir düşüş tesbit etmek mümkündür. Halbuki aynı şey içtimaî ve edebî yazılar için geçerli değildir.

ANLAMA DAYALI BOZUKLUKLAR

1. Kelimenin Yanlış Yerde Kullanılmasından

Kaynaklanan Anlatım Bozukluğu

Sıfatların ve zarfların yerli yerinde kullanılmamasından kaynaklanır.

“Yeni durağa gelmiştik ki otobüs hemen kalktı.”

( Durağa yeni gelmiştik ki otobüs hemen kalktı. )

“Yapılan oylamada önerge 235’e karşı 17 oyla reddedilmiştir.”

 ( Yapılan oylamada önerge 17’ye karşı 235 oyla reddedilmiştir. )

CÜMLE ÇEŞİTLERİ

C. ANLAM YÖNÜNDEN CÜMLELER

İşin, oluşun, hareketin, durumun, kılışın yüklemde nasıl anlatıldığına göre cümleler çeşitlere ayrılır.

Burada işin yapılıp yapılmadığı, durumun varlığı yokluğu, işin istenildiği ya da emredildiği, bildirildiği ya da sorulduğu önemlidir.

Cümlede anlatılan işin, oluşun, hareketin olup olmadığını veya sözü edilenin var olup olmadığını bildiren cümlelere haber cümlesi; bir isteği, dileği, emri, tasarıyı, şartı bildiren cümlelere de dilek cümlesi denir.

Bunlar da olumlu ve olumsuz olmak üzere ikiye ayrılır.

ANLAM ve ANLATIM YÖNÜNDEN CÜMLE

I. CÜMLEDE ANLAM

Cümle anlamı ile anlamlarına göre cümleler karıştırılmamalıdır. Bunlar birbirinden çok farklı konulardır. Anlamlarına göre cümleler konusunda olumlu, olumsuz cümleler; soru, ünlem cümleleri vb. vardır. 

Cümle anlamı, verilen bir cümlenin anlamını bulup ifade edebilmekle ilgilidir. Yani bir cümleyi aynı anlama gelecek şekilde biraz daha farklı olarak, birkaç değişik ya da yeni kelimeyle söyleyebilmek cümledeki anlamı bulmak demektir. 

Cümle anlamında verilen bir cümlenin anlamca özdeşi, karşıtı veya yerine konulabilecek cümle sorulur. Bu konu için ata sözü ve deyimler de kullanılabilir. 

ANLATIM BOZUKLUKLARI

1. İYİ VE DOGRU BİR ANLATIMIN ÖZELLİKLERİ 

 a) Doğallık: Söz ya da yazının; içten, yapmacıksız bir anlatımla oluşturulması özelliğidir.

* Bana çok değerli zamanınızın birkaç güzel saatini ayırarak çok yorulmuş bulunuyorsunuz; bunun için size nasıl teşekkür edeceğimi bilemiyorum; sağ olun, var olun...

   Bu cümledeki yapmacıklık şöyle giderilebilir:

* Hem zamanınızı aldım,hem sizi yordum;çok teşekkür ederim. 

ANLATIM BOZUKLUKLARI ÖRNEKLERİ

Aşağıda 195 tane anlatım bozukluğu olan cümle yazılmıştır... Bunları düzeltiniz.

AŞAĞIDAKİ MADDELERİ, ANLATIM BOZUKLUKLARINI DÜZELTEREK YENİDEN YAZINIZ.

1.       30-40 ( 30 ile 40 ) yaşlarında bir dinleyici topluluğuna hitap ettim.

2.       4 Aralık 1984 senesinde yazılan bir mektup elime geçti.

3.       48 kilo güreşçimiz, râkiplerini çok iyi tanımasına rağmen, hiç galibiyet elde edemedi.

4.       -60 derece soğukta da yaşanmaz ki !...

5.       Ablam Maden Teknik Arama Müdürlüğü’nde çalışıyor.

6.       Adam ol, baban gibi tembel olma.

7.       Amcam anlatmıştı: "Sinop’ta mecburî ve dahi zorunlu hizmetini yapan Hüseyin isimli saf bir emir erim vardı. Bir gün evde çamaşır yıkanacaktı. Çivit lâzım olduğu için, Hüseyin’i çağırdım ve “ Oğlum git, Öküz Başı marka çivit al. “ dedim. Hüseyin, akşama kadar gelmedi. Akşamüstü geç vakitlerde kan ter içinde döndü. Elinde, iki koyun başı tutuyordu. Bitkin bir sesle, "Gomutanım, öküz başı bulamadım, yerini dutar deye iki goyun başı aldım.” dedi.

ALINTI KELİMELERİN YAZILIŞI

Dilimize mal olmuş yabancı kökenli kelimeler, Türkçede söylendiği gibi yazılır: inci, kent, kamu, duvar, merdiven, çamaşır, pencere, kitap, memleket, ceviz, iskele, banka, sigorta, hidrojen, operasyon, futbol, portakal, sandalye, elektrik, otomobil, parlâmenter, parlâmento, şarjör.

Ancak şu örneklerde söyleniş çoğunlukla değiştiği hâlde, yazılış korunmaktadır: arozöz, beysbol, blender, briyantin, çikolata, entelektüel, firkateyn, fosseptik, ıskonto, kampus, master, mikser, mokasen, mönü, pound, şanjman, trotuvar.
Yabancı kökenli kelimelerin yazılışlarıyla ilgili bazı noktalar aşağıda ayrıca gösterilmiştir: