Dilin amacı insanlar arasında iletişim sağlamaktır. Bu iletişim açık, yalın ve anlaşılır olmalıdır. İyi bir cümlede kelimeler yerli yerinde olmalı, gereksiz kelimelere yer verilmemeli, anlatılmak istenenin dışında anlam çıkarılmasına mahal verilmemelidir.
Eğer konuşma ve yazmada açıklık yalınlık ve anlaşılırlık yoksa ortada bir anlatım bozukluğu vardır.
Sözlü anlatımda hoş görülebilecek yanlış anlatımlar, yazılı anlatımda hoş görülemez çünkü yazılı dil KÜLTÜR DİLİDİR. Günümüzde radyo sunucularının ortaya koyduğu dil, insanlar arasında kullanılan “kısa yolcu” dil anlatım bozukluğuna yol açar.Mesela “dermişim, falan, yok böyle bir şey, kolum iptal oldu...” ifadeleri.
ANLATIM BOZUKLUKLARI ÖRNEKLERİ
1. Eş anlamlı kelimelerin birlikte kullanılması
Bu konuda herkesin fikir ve görüşünü almalısınız.
Hava sıcaklığı sıfırın altında eksi sekiz dereceymiş.
Yirmi dakika geçti program henüz, hala başlamadı.
Güç ve müşkül zamanlarda üzerine düşeni hep yapar.
Ben çok varlıklı, zengin biri değilim.
Neşeli, sağlıklı ve şen bir görünüşü vardı.
2. Anlamı diğer kelimelerde bulunan sözcüklerin gereksiz kullanılması
Şirketteki mevcut ikilik günden güne büyüyor.
Yaşanmış deneyimlerinden hareketle bu sonuca ulaşıyor.
Maç günü yaklaştıkça ülkenin heyecanı gittikçe artıyor.
Yanına gidiniz, konuşarak derdinizi anlatınız.
Problemi çözmek için üç saat süre ile çalıştılar.
Türkmenistan’daki arkadaşıyla on yıl boyunca karşılıklı mektuplaştılar.
Az kalsın merdivenden düşeyazdı.
Çocuğun davranış biçimlerinde gariplikler görüldü.
Takımın boyu en kısa öğrencisi bendim.
3. Bir kelimenin yerine yanlış bir anlam verecek kelime kullanılması
Bu iki sınıf arasında ayrıcalık tespit edilemedi.
Yeni öğrencilerin bu kadar çekimser davranmaları normaldir.
Petrol fiyatlarının ucuzlamasına halk olumlu tepki gösterdi.
Olayların gerçek yüzü araştırmalar sonucunda ortaya çıkacak.
Küçük kızın saçları hayli büyümüş.
Ormanda yetişen çam fidanını evinizdeki saksıya ekemezsiniz.
Son dakika içerisinde attığı golle takımının galip gelmesine yol açtı.
Başarısızlığını düzensiz çalışmasına borçludur.
Böyle hareketler ülkede demokrasinin işlememesini sağlayacaktır.
Yarın İzmir’e gidecek; buna zorunlu.
Elindeki bıçağı vücuduna batırmış.
Bu, Türkiye’ye özel bir durumdur.
Buradan gidersek yakalanma şansımız nedir?
4. Birbiriyle çelişen sözlerin bir arada kullanılması
Kesinlikle yarın gelebilirler.
Şüphesiz bu sözleri bütün öğrenciler duymuş olmalı.
Aşağı yukarı bundan tam yirmi yıl önceydi.
Sözünü ettiğiniz şairin herhalde on altıncı asırda yaşadığını zannediyorum.
Eminim bu saatlerde eve gelmiş olmalı.
Mutlaka bir gün çocukluk arkadaşlarını belki yine arayacak.
Yanılmıyorsam bu ikisinin aynı şey olduğunu tahmin ediyorum.
5. Eklerin yanlış kullanımı
Öğrencilerin başarısını ilgilenmek gerekir.
Bizi en çok sevindiren onun bu sınavı kazandığıdır.
Bazı yolcuların giriş işlemleri yapmaya başlandı.
Dünkü toplantıda Ali bize sınıf arkadaşlarını tanıştırdı.
Biricik arzumuz sınavı kazanmak ve iyi bir bölüme girmemizdir.
Bu çocuklar, fakir bir ülkenin, savaş nedeniyle kendileriyle ilgilenilmeyen, gerekli eğitimi alamayan çocuklardır.
Yazarlarımızın köy yaşantısına ilgilenmeleri toplumuz açısından çok yararlıdır.
6. Özne-Yüklem uyumsuzluğu: Farklı yüklemlerin aynı özneye bağlanması
Herkes ondan nefret ediyor, yüzünü görmek istemiyordu.
Hiçbiri anlatılanlara inanmıyor, kendi fikirlerinde ısrar ediyor.
7. Nesne- Yüklem uyumsuzluğu: Nesne eksikliği
Bu konuda öğrenciler aralarında anlaşıp karar verecekler ve uygulayacaklar.
Söylenenlere hemen inanıyor ve her yerde savunuyordu.
Kendisine bütün sınıf adına teşekkür eder ve tebrik ederim.
Onlara niçin bu kadar yardım ediyor ve destekliyorsunuz.
Bize yardım edeceklerine inanıyor ve bekliyoruz.
8. Tümleç yanlışları
Kayaya yaklaşıyor muyuz, yoksa uzaklaşıyor muyuz?
Öğrencileri teşvik etmeli, yüreklendirmeli ve destek olmalıyız.
Öğrencileri rahat edecekleri odalara yerleştirmiş, bütün imkanları sağlamıştık.
Duvarları kirletmek, yazı yazmak yasaktır.
9. Düşünme ve mantık hataları
Problemleri karşılıklı anlayış ve birlik içinde çözeceğiz.
Yiyeceğimiz bir lokma ekmeğimiz hatta yemeğimiz bile yok.
Bu yazıyı değil okumak anlamak bile imkansız.
Bölgeyi iyi tanımasına rağmen her yeri gezdi.
Yarın mutlaka gazete almayı unutmayın.
Yarının mutlu günlerine özlem duyuyorum.
10. Fiilin veya yardımcı fiilin yanlış kullanılması
Ben ona ağabey, o da bana kardeşim derdi.
Bazı yiyecekler sağlığı yerinde ve yaşlı olmayan kişilerce özellikle yenmelidir.
Kitap için kendisine verilen paranın eksik ve yeterli olmadığını söyledi.
Ekşiyi az, acıyı ise hiç sevmezdi.
Çorbaya biraz acı, biraz tuz, biraz da limon sıkılabilirdi.
Boyu kısa bedeni de pek biçimli değildi.
Hangisini başarılı, hangisinin başarılı olmadığını öğreneceğiz.
Çok az veya hiç çalışmadan çok para kazananlar var.
11. Tamlama eksikleri
Verilen cümledeki özne ve zarf tümlecini bulun.
Bu ülkeye teknik ve bilgi yardımında bulunulacak.
Pasta ve meyve suyu ikram edilecek.
Son derste belgisiz ve sayı sıfatlarını öğrendik.
Siyasi ve ekonomik ilişkileri tehlikeye girdi.
Bu bölge coğrafi ve iklim açısından ilgi çekicidir.
Kar yüzünden tüm özel ve devlet okulları tatil edildi.
Ülkemiz Bosna’ya askeri ve gıda yardımı yaptı.
Şehrimizde çeşitli kültürel ve sanat etkinler istiyoruz.
12. Kelimelerin yanlış yerde kullanılması
Yeni durağa gelmiştik ki otobüs de hemen geldi.
Bu toplantıda çekinmeden düşünceler dile getirilmeli.
Her yolda kalan insana yardım etmeliyiz.
İdare henüz yarın ders yapılıp yapılmayacağını bildirmedi.
İzinsiz inşaata girilmez.
13. Birleşik cümlelerde yüklemler arasındaki uyumsuzluk
Her ne kadar iyi hazırlanılmışsa da istenilen sonucu alamadı.
Bir yıl boyunca devamlı çalışarak kazanıldı.
Her ne kadar şehir dışına taşınmışsa da beklenen huzur bulunamamıştı.
14. Sözcüklerin yanlış anlamda kullanılması
Arkadaşları sayesinde öğretmenden azar işitti.
Bu apartmanlar birbirine yaklaşık yapılmış.
Yoksulluğun etken olduğu toplumlarda suç oranı yüksektir.
Müdürün konuşması öğretmen üzerinde olumlu tepki yarattı.
Yaşlı kadının elinden çantasını çaldılar.
Bu hastalığa yakalanma şansı çok yüksektir.
Cumhuriyet 29 Ekim 1923 yılında ilan edildi.
Türkiye spor alanında azımsanacak bir ülke değildir.
Bu yıl geçen yıldan daha çok kitap yayınlandı.
Bu durum Türkiye’ye özeldir.
Orman Haftasında yüzlerce meşe fidanı ekildi.
Ölümünün on beşinci yıl dönümünü bir törenle kutladık.
Tarihte görünmeyen olaylara tanık olduk.
Bugüne kadar önüne çıkan olasılıkları değerlendiremedi
15. Tamlama Yanlışları
Parasını hesabını bilmeyen zenginler ve fakirler aynı kefede tartılıyor.
Üniversite sınavına giren öğrenciler ve veliler ter döktü.
Öğrenciyi düşünmeye ve yaratıcı olmaya yönelten ve herhangi bir konu üzerinde eleştiri yapmasını sağlayan bir anlayış, eğitim sistemimize henüz yerleşmedi.
Selçuk Bey derneğimizin üye ve ikinci başkanıdır.
Birçok kaynaklarda bu konuya geniş yer verilmiştir.
Kalbindeki her çarpıntıları kalp hastalığına yorma.
Seçim döneminde her çeşit siyasal etkinliklerin yasaklanmasına seçim yasağı denir.
Artık hastamızın sağlık durumu tamamen iyileşti.
Dünyada tamamı mermerden yapılmış ilk anıtsal tapınak, Ege’nin Efes kentinde olduğu biliniyor.
Bu girişim sağlığa verdiğimiz önem ve kararlılığın bir göstergesidir.
Muğla yöresindeki çıkan yangınlardan geriye, çırılçıplak ve simsiyah dağlar, tepeler kaldı.
Siyasi,askeri ve ekonomi alanlarında görüştüler.
Ürünümüz gerek çalışan gerek ev kadınlarının ihtiyacına cevap verebilir.
Edebiyat tarihini çok az veya hiç bilmeyen eleştirmen yanlış hüküm verir.
16. Yüklem Yanlışları
Çocuklar bundan en az zarar veya hiç zarar görmeden kurtulmalıdır.
Hükümet tabibine muayene edilerek sağlık raporu alacaksınız.
Yapılanları doğru bulmadığıma inanıyorum
İnsan yaşamın sorunları karşısında sabırlı ve yılgın olmamalı.
Bu haberin ne kadar doğru olup olmadığını öğreneceğiz.
Mevlana, Türkler olduğu kadar, yabancılar tarafından da tanınan bir düşünürdür.
Dürüst biri olduğundan dün de bugün de kuşkuya düşmüyorum
Evde yemeği annem, sofrayı da ben hazırlarım.
17. Gereksiz kullanılan sözcükler
Bu gençler ölmek üzere can çekişen bir sanat dalını canlandırmaya çalışıyorlar.
Deprem kuşağında olmasına rağmen sağlam yapılmayan binalar, bu yüzden dolayı hemen yıkılıyor.
Bence edebiyat eleştirisinin, edebiyat incelemesiyle iç içe, bir arada olması gerekir.
Gizli sırlarımı sana söyleyeceğim
İstanbul’a deniz yoluyla geri dönecekler.
Gitar çalmaya lise yılları zamanında başladım.
Onunla ilk kez bir arkadaş toplantısında tanıştık.
18. Mantıksal Çelişkiler
Eminim ki adam güç durumda olmasaydı belki de o parayı almazdı.
Kuşkusuz ülkemizde dürüst insanlar olmalıdır.
Ayşegül şuan da mutlaka yemek pişiriyordur.
Elbette onunla birlikte girmiş olabilirler.
Daha Paris’te öğrenciyken şiirde bir yere varabilmenin ancak konuşma dilinden şiiri arındırmakla gerçekleşeceğini söyler.
19. Sözcüklerle İlgili Yapısal ve Görevsel Yanlışlar
Törenden ikisi öğretmen yirmi beş öğrenci görev aldı.
Yurtdışındaki bir okuldan mezun olma durumu olduğundan bu sınava katılamaz.
Buna karşılık Klasik Edebiyat’ın dili ise oldukça ağırdır.
Havası güzel ama suyu çok temizdir.
Bu kameralar rahatça kullanılabildiği ve taşınması kolay olması nedeniyle tercih ediliyor.
20. Özne Nesne Tümleç ve Yüklemle İlgili Yanlışlıklar
Türkiye’nin birkaç bölgesi hariç henüz kar yüzü görmedi.
Fabrikanın inşaatı bitecek ve üretime geçecektir.
Üniversitelerimizin durumu düzelmedikçe toplum kalkınmasında etkili olamazlar.
Ali, arkadaşı Mustafa’yı hem çok seviyor, hem de kimi davranışlarından dolayı kınıyordu.
Öğrencileri koruyor her durumda şefkat gösteriyordu.
Tartışmayı kazandığına sevindim.
Yardımcısı ilgiyle dinliyor ve yazıyordu.
Gezmeyi çok severim ve her tatilde mutlaka giderim.
Babam eve geleli kitap okuyor.
Aldığı şehirlere Türkleri yerleştirmek suretiyle Türkleştirdi.
Ağacın yaprakları kurumuş ve meyve vermez olmuştu.
Konuşulanları öğrenmeli ve önlemeliydim.
O akşam ben kendi odama, Fatma da kendi odasına çekilmişti.
Ahlak sadece kötülüklerden uzak kalmayı değil, aynı zamanda mücadele etmeyi gerektirir.
Karşı tarafın seni, senin de karşı tarafı çok iyi tanıman lazım.
Onun ardından ağıt yakan gençlere bakıyorum, hepsi onun ölümüne yanıyor, ıstırap duyuyordu.
Yeryüzünde bir sen bir de ben varım.
21. Deyim ve Atasözü Yanlışları.
Ağzına bir kaşık bal çaldılar.
Eski dostluğumuz kalmadı, arayı ısıttık.
Denize düşen yılandan medet umar.
Duman olmayan yerden ateş çıkmaz.
22. Yanlış Yerde Kullanılan Sözcükler
Bu karar üç yüz üçe karşı yetmiş beş oyla alındı.
Cesetler çok denizde kaldıkları için tanınamadı.
Üç yüz bin lira ile kaybolan THY Berlin bürosunun muhasebecisi aranıyor.
Eski Ankara valisi Kars’a atandı.
23. Noktalama Yanlışlığı
Kız babasının zoruyla yaptı bu evliliği.
Küçük evin bahçesinde ne güzel oynuyordu.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder