1.Duruluk: Duygu ve düşüncelerin yeterli sayıda sözcükle anlatılmasıdır..
“Çıkmaza girmek” demek; işin, içinden çıkılmaz bir hal alması demektir.
İleride beni nasıl bir geleceğin beklediğini bilemem.
2. Açıklık: Cümlenin rahatlıkla anlaşılması gerekir.
“Ben Tarık Buğra’yı sizden daha iyi tanırım.” diye yazmış.
Komşusunun gözaltına alınacağı uyarısına kızmıştı.
3. Noktalama Yanlışları: Noktalama İşaretlerinin kullanılmaması veya yanlış kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar.
Bu konuda genelde virgülün yanlış kullanılmasından anlatım bozukluğu oluşur.
Mehmet, Ali’nin kolundan tutarak onu çeşmeye götürdü.
4. Anlamca Yanlış Kullanılan Sözcükler:
Sınava iyi hazırlanmam, üniversiteyi kazanmama neden oldu.
Taşıma için parça maşına ne fiyat düşündüklerini öğrenin.
Sigara içenlerin hastalığa yakalanma şansı daha fazla.
5. Birbiriyle Karıştırılan Sözcükler:
Sınava geç girmene karşılık iyi not almışsın.
Lise öğretimim sırasında notlarım yüksekti.
Yeni çalıştırıcı takım üzerinde etkin olamadı.
Maddi durumu yetmediği için eğitimini yarıda bıraktı.
6. Sözcüklerin Yanlış Yerde Kullanılması:
Mustafa Bey, on bir oya karşı dokuz oyla yönetici seçildi.
İzinsiz inşaata girmek yasaktır.
Futbolcularımız üç hafta içinde Avrupa’da şampiyon olan takımlarla karşılaşacak.
Otomobil, senin yüzünden virajı alamayan kamyonla çarpıştı.
7. Gereksiz Kullanılan Sözcükler:
Her gün saatlerce suda yüzerek kilo vermeye çalışıyoruz.
Pelin’le Selda karşılıklı paslaşarak süre dolduruyorlar.
Ekonomileri daha çok, yetiştirdikleri hayvancılığa dayalı.
8. Aynı Anlamdaki Sözcüklerin Bir Arada Kullanılması:
Köye kadar yaya yürümek zorunda kalabilirsin.
Dün arkadaşlarla tam dört saat süreyle test çözdük.
Yaşı ilerledikçe saçları gittikçe beyazlaşıyor.
Bu konudaki iftiralar tamamen uydurmadır.
9. Edat Ve Bağlaçların Gereksiz Kullanımı
Oysa zavallı Buğra ise her akşam onun yolunu gözlüyordu.
Seni görmek, senin yanında olmak ve de bütün hissettiklerini sana anlatmak için can atıyor.
10. Yardımcı Fiillerin Gereksiz Kullanılması
Ortaöğretim başarı puanının ÖSS puanına nasıl etki ettiğini bilmiyormuş.
Bu denemeden daha yüksek puan alacağımı umut ediyorum.
İki kardeş çimlerin üzerinde yarım saat güreş etmişlerdi.
11. Anlamca Çelişen Sözcüklerin Bir Arada Kullanılması
Seninle belki bir gün mutlaka bir yerde karşılaşırız.
Yaklaşık tam üç yıldır bize uğramıyorlar.
Söylediklerinizi yanlış yorumlamış olabileceği kesin.
12. Deyimler ve Atasözleri ile İlgili Yanlışlıklar
Her işe burnunu uzattığı için başı derde giriyor.
“İşleyen demir pas tutmaz” sözünü ilke edinmiş, bütün gün boş boş oturuyor.
Ağabeyinizin yetimine bakmazsanız ahirette iki elim paçanızdadır.
13. Özne Yüklem Uyuşmazlığı ve Özne Eksikliği
Emre kapıyı açamadı çünkü kilitliydi.
Odanın perdelerini takarsak daha güzel görünür.
Evin duvarları yıkılınca harabeye döndü.
14. Kişi Uyuşmazlığı
Ben ve sen bu akşam yine yalnızsın.
Feyza ve sen bu konuyu mutlaka açıklayacaksın.
Ben, sen ve Ferhat, bütün işyerlerini gezeceksiniz.
14. Tekillik Çoğulluk Uyuşmazlığı
Edindiğim bilgiler ufkumu açmışlardı.
Aylar ayları, yıllar yılları kovaladılar.
Ağaçlar bizi yanlarına çağırıyorlar.
Tabur karanlıkta ant içtiler.
Birkaç öğrenci konuşarak dışarı çıktılar.
Birçok kişiler bizi aramadı o günden sonra.
Üç arkadaş tarlayı iki günde biçti. (biçtiler) DOĞRU
Bu sevdayı bir o bilir, bir sen.
15. Olumluluk Olumsuzluk Uyuşmazlığı
Hepiniz başınızın çaresine bakın, benden yardım istemeyin.
Kimse gelip yardım etmedi, hemen olay yerinden uzaklaştı.
16. Yüklem İle İlgili Yanlışlar
Meyveyi yemekten önce, çayı yemeğin üstüne içerim.
O yıllarda kardeşim beş, ben dokuz yaşımdaydım.
17. Fiil Çatılarıyla İlgili Yanlışlıklar
Öğrencileri idareye çağırarak uyarılmalıdır.
Anlatılanları dinleyip iyice yorumlandığı zaman her şey açığa çıkacaktır.
Bütün bu olaylara çözüm bulunarak sonuca ulaşmalıdır.
18. Fiilimsilerle İlgili Yanlışlıklar
Sınırları çizilmiş ve kuralları belirlenen bir yarışmadır bu.
Görmek ve bakış aynı şey değildir.
19. Nesne ve Tümleçlerle İlgili Yanlışlıklar
Çevresindeki insanlara güvenmiyor, yalancılıkla suçluyordu.
Alparslan’ı başarısından dolayı kutladı ve ödül verdi.
Öykülerinde kurguya dikkat eder, geliştirmek için büyük çaba sarf ederdi.
20. Tamlama Yanlışları
Siyasi ve kültür etkinlikleri ayrı ayrı programlanacak.
Bu yörede yaşlı ve meşe ağaçları toprağa var güçleriyle
sarılmıştır.
Artık, bütün Batı dünyası, ülkenin ciddi bir siyasal ve hukuk reformundan geçmesi gerektiğine inanıyor.
Yolcuların çantası ve eşyaları kontrol edildi.
Türkler İslam Medeniyetini benimsemesinden önce, halk hikâyecisinin görevini ozanlar yürütmekteydi.
Kitabın, yırtılan kapağı onarıldıktan sonra kaldırıldı.
Bu kararların uygulanıp uygulanmayacağının, yöneticilerin seçeceği tutuma bağlı olduğu bildirildi.
21. Eklerle İlgili Yanlışlıklar
Şeyh Galip’in Hüsn ü Aşk adlı mesnevisi, güzellik ve aşk sembollerle anlatılmıştır.
Bir dilin zenginliği, sözcüklerinin sayısı belirlemez.
Yazarın ilk romanlarındaki gördüğümüz tekdüze anlatım, son romanında yerini canlı bir anlatıma bırakır.
Oturduğu yer rahatmış ve ferahmış.
İçinde oturulamayacak derecedeki harap binaların yıktırılması gerekiyor.
22. Sözcük Eksikliğiyle İlgili Yanlışlıklar
Ona yakın olmak, dostluk kurmak istiyorsanız, dikkatli olmak zorundasınız.
ÖRNEKLER
1- Problemleri karşılıklı anlayış ve birlik içinde çözeceğiz.
2- Ekşi yiyecekleri az, acıyı ise hiç yemezdi.
3- Bu yazıyı değil okumak, anlamak bile imkânsız.
4- Önümüzdeki haftanın önemli programlarını hatırlatmaya çalıştık.
5- Ben ona ağabey, o da bana kardeşim derdi.
6- Toplantıda pasta ve meyve suyu ikram edildi.
7- Biricik arzum bu yıl ki sınavı kazanmak ve iyi bir bölüme girmemizdir.
8- Fabrika ticarî ve polis otosu üretimine geçen yıl ara verdi.
9- Bu işi ben ve sen yapmalısınız.
10- Kendisine bütün sınıf adına teşekkür eder ve tebrik ederim.
11- Yarının mutlu günlerine özlem duyuyorum.
12- Bu bölge coğrafî ve iklim açısından ilgi çekici özelliklere sahiptir.
13- Hiçbiri anlatılanlara inanmıyor, kendi fikrinde ısrar ediyordu.
14- Yeni durağa gelmişti ki otobüs hemen geldi.
15- Bir yıl boyunca devamlı çalışarak kazanıldı.
16- Bu yasadan özel ve kamu kuruluşlarında çalışanlar yararlanacak.
17- Dünkü toplantıda Ali bana okul arkadaşını tanıştırdı.
18- Beyin zarı iltihapları iyi tedavi edilmezse ölüme hatta sara nöbetlerine yol açabilir.
19- Her yolda kalan insana yardım etmeliyiz.
20- Bu tür konuşmalar gözlerimi yaşartırlar.
21- Geçen ay yayımlanan aylık dergilerin birinde okudum, gördüm.
22- Şüphesiz ki bu sözleri bazı öğrenciler duymuş olmalı.
23- Başarısızlığını düzensiz çalışmasına borçludur.
24- Bu kitap yayınevinin ölümünün 10. yıl dönümünde ünlü şairin yüce anısına armağandır.
25- Kitap için kendisine verilen paranın eksik ve yeterli olmadığını söyledi.
26- Herkes onu görmek istemiyordu.
27- Japonya’daki arkadaşıyla on yıl boyunca karşılıklı mektuplaşmış.
28- Büyüklere gereken saygıyı göstermeli ve incitmemeliyiz.
29- Hiçbiri anlatılanları tam anladı.
30- Bu erikler çok tatlıdırlar.
31- Yanına gidin, konuşup derdinizi anlatın.
32- Bu konuda söylenenlere inanıyor, her yerde öne sürüyordu.
33- Ağaç bayramında ben de birkaç fidan ektim.
34- Her ne kadar iyi hazırlanılmışsa da istenilen sonucu alamadı.
35- Karaya yaklaşıyor mu, yoksa uzaklaşıyor muyuz?
36- Hiç kimse bu paraya bu işi yapar.
37- Erzurum’da hava sıcaklığı sıfırın altında eksi otuz dolaylarındaydı.
38- Güç ve müşkül zamanlarda üstüne düşeni yerine getirir.
39- Mutlaka bugün çocukluk arkadaşını belki arayacak.
40- Öğrencileri, teşvik etmeli, yüreklendirmeli, destek olmalıyız.
41- Şirketteki mevcut ikilik günden güne büyüyor.
42- Bu iki sınıf arasındaki ayrıcalık tespit edilemedi.
43- Yeni kaydolan öğrencilerin bu kadar çekimser davranmalarına bir anlam veremiyorum.
44- Son dakikada attığı golle takımının galip gelmesine yol açtı.
45- Sınavı düzenli çalışmasına karşın kazandı.
46- Ülkemizde bu tür ameliyatlarda ölüm şansı Avrupa’da yapılanlardan ancak yüzde bir fazladır.
47- Aşağı yukarı bundan tam iki yıl önceydi.
48. 30 Ağustos 2000 yılında Zafer Bayramı’nı coşkulu törenlerle kutladık.
49. –40 derece soğuk suda bile yüzerim inan ki!...
50. Beyaz akçe siyah gün içindir.
51. Asil ve yedek adaylar listesinde, isminizi göremedim.
52. Aşağıdaki tebliğin yayın ve ilânına karar verilmiştir.
53. Barış Manço’nun “ Mançoloji “ adlı albümünü inanılmaz güzel buldum.
54. Bayramda otobanlar ve köprüler ücretsiz olacak.
55. Bekleme yapmak yasaktır.
56. Ben bizzat kendim şahsen fakültenizde öğrenciyim.
57. Ben de, bundan böyle artık çalışmalarınıza katılacağım.
58. Beyaz Lâle diye bir hikâye okudum.
59. Bir gurup öğrenci, 19 Mayıs 2001 Cumartesi günü Alanya’ya gidecekmiş.
60. Birçok öğrenciler, final sınavına giremediler.
61. Bizle mutlaka bağlantı kurmalısınız.
62. Bugünkü toplantımıza atıyorum 150 kişi katılsın.
63. Bundan aşağı yukarı tam 20 gün önce görüşmüştük.
64. Bu acı feryatlar ve bu son sahne, bugün bile gözümün önünde ve kulaklarımda çınlıyor
65. Bu dünya, ne sana ne de bana kalmaz.
66. Bu hastalıkta, ölüm şansı çok fazladır.
67. Bu iki kelimenin arasında, çok küçük bir nüans farkı vardır.
68. Bu kitabı size geri iade etmeye karar verdim.
69. Bugün okula mutlaka gitmek lâzım gerekir.
70. Bugün Zafer’de gezerken korkunç derecede güzel bir hatuna rastladım.
71. Bundan sonraki yaşamında hayata bakışı değişmişti.
72. Büyük apartmanları birbirine yaklaşık olarak yapmaktayız.
73. Cephanelik nöbetçisinin silahı elinden alındı ve soyuldu.
74. Çocuklar, lütfen ayrıntıları detaylarıyla anlatınız.
75. Çok lezzetli tatlar almamız mümkündür
76. Davetiyesiz salona girilmez.
77. Dedemin yirmi beş senedir devam eden hastalığı karşısında, doktorlar ve hekimler de aciz kalmışlar, ilacın kâr etmeyeceğini söylememekle beraber, bunu hissettirmeye çalışmışlardı. Dedem, evden ayrılmama müsaade etmiyor ve izin vermiyor, beni okula da göndermiyordu. Nihayet, 17 Ekim Çarşamba günü sabahı, evin bütün neşesini, saadetini ve dahi mutluluğunu da beraberinde götürerek, sonsuzluğa karıştı.
77. Devlet memurlarının hayat şartlarının artırılması gerekir.
CEVAPLARI 1- Problemleri karşılıklı anlayış ve birlik içinde çözeceğiz. Tamlama yanlışı, karşılıklı birlik olmaz. 2- Ekşi yiyecekleri az (yerdi), acıyı ise hiç yemezdi. Yüklem eksikliği, "az yemezdi" gibi bir anlam ortaya çıkıyor. 3- Bu yazıyı değil okumak, anlamak bile imkânsız. Mantık yanlışı, "okumak"la "anlamak" yer değiştirmeli. 4- Önümüzdeki haftanın önemli programlarını hatırlatmaya çalıştık. "Hatırlatma" geçmişte yaşanan olaylar için kullanılır.
5- Ben ona ağabey (derdim), o da bana kardeşim derdi.
Yüklem eksikliği.
6- Toplantıda pasta ve meyve suyu ikram edildi.
Tamlama yanlışı, "ve" bağlacı pasta suyu gibi bir yanlış ifadeye yol açıyor.
7- Biricik arzum bu yılki sınavı kazanmak ve iyi bir bölüme girmemizdir.
Kelimenin aldığı ek yanlış; "kazanmak" yerine "kazanmanız" ya da "girmenizdir" yerine "girmektir.
8- Fabrika ticarî ve polis otosu üretimine geçen yıl ara verdi.
Tamlama yanlışı; "ticarî otosu" denmez, "ticarî oto" denir.
9- Bu işi ben ve sen yapmalısınız.
Özne-yüklem uyuşmazlığı, özne birinci ve ikinci şahıs olunca yüklem I. çoğul olur, yani "yapmalıyız" denmelidir.
10- Kendisine bütün sınıf adına teşekkür eder ve (kendisini) tebrik ederim.
Herhangi bir öğenin eksikliği, sıralı cümlelerde sık karşılaşılan ve ÖSS'de en çok sorulan yanlışlıklardan biri.
11- Yarının mutlu günlerine özlem duyuyorum.
Özlem geçmişe duyulur.
12- Bu bölge coğrafî ve iklim açısından ilgi çekici özelliklere sahiptir.
"Ve" bağlacının yol açtığı yanlışlık; "coğrafî açıdan" denir. ÖSS'de genellikle sorulan bir bozukluk. Bağlaç görür görmez bu tip bir yanlışlık olup olmadığı kontrol edilmeli.
13- Hiçbiri anlatılanlara inanmıyor, (herkes) kendi fikrinde ısrar ediyordu.
Özne eksikliği.
14- Yeni durağa (yeni) gelmişti ki otobüs hemen geldi.
Yeni olan durak değil; kelime yanlış yerde.
15- Bir yıl boyunca devamlı çalış(ıl)arak kazanıldı.
Etken-edilgen fiil uyuşmazlığı.
16- Bu yasadan özel ve kamu kuruluşlarında çalışanlar yararlanacak.
Tamlama yanlışı; "özel kuruluşlar" denir.
17- Dünkü toplantıda Ali bana okul arkadaşını tanıştırdı.
"Bana tanıttı" ve "benimle tanıştırdı" denmelidir.
18- Beyin zarı iltihapları iyi tedavi edilmezse ölüme hatta sara nöbetlerine yol açabilir.
"Hatta" bağlacı daha kötü bir durum olduğunu ifade ediyor; bu yüzden "sara nöbeti" önce söylenmelidir.
19- Her yolda kalan (her) insana yardım etmeliyiz.
Kelime yanlış yerde.
20- Bu tür konuşmalar gözlerimi yaşartırlar.
Organlar özne olduğu zaman yüklem çoğul olarak kullanılmaz.
21- Geçen ay yayımlanan aylık dergilerin birinde okudum, gördüm.
Doğru bir cümle idi; ama anlatım bozukluğu vardır diye bir şartlanma söz konusu olduğu için eminim kendinizce yanlışlar bulmuşsunuzdur. Bu da ÖSS'deki soruların zorluklarından birini göstermektedir. O da doğru cümlelerde bile yanlış aramak zorunda kalınmasıdır.
22- Şüphesiz ki bu sözleri bazı öğrenciler duymuş olmalı.
Mantık yanlışı.
23- Başarısızlığını düzensiz çalışmasına borçludur.
"Başarısını" olmalı.
24- Bu kitap yayınevinin ölümünün 10. yıl dönümünde ünlü şairin (yüce anısına armağandır.
Kelime yanlış yerde.
25- Kitap için kendisine verilen paranın eksik (olduğunu) ve yeterli olmadığını söyledi.
Yardımcı fiil eksikliği.
26- Herkes onu görmek istemiyordu.
"Herkes" yerine "hiç kimse" denmeli; olumlu-olumsuz uyumsuzluğu.
27- Japonya’daki arkadaşıyla on yıl boyunca karşılıklı mektuplaşmış.
Gereksiz kelime; "mektuplaşma" zaten karşılıklı olur.
28- Büyüklere gereken saygıyı göstermeli ve (onları) incitmemeliyiz.
Nesne eksikliği.
29- Hiçbiri anlatılanları tam anladı.
"Hiç biri" yerine "herkes" ya da "anladı" yerine "anlamadı" denmeli; olumlu-olumsuz uyumsuzluğu.
30- Bu erikler çok tatlıdırlar.
Tekil-çoğul yönünden özne-yüklem uyuşmazlığı; "tatlıdır" denmeli.
31- Yanına gidin, konuşup derdinizi anlatın.
Gereksiz kelime.
32- Bu konuda söylenenlere inanıyor, (söylenenleri) her yerde öne sürüyordu.
Nesne eksikliği.
33- Ağaç bayramında ben de birkaç fidan ektim.
"Ek-" fiili tohum için kullanılır; "dik-" denmeli.
34- Her ne kadar iyi hazırlan(ıl)mışsa da istenilen sonuc(u) alamadı.
Etken-edilgen uyuşmazlığı; ya "hazırlanmışsa" ya da "sonuç alınamadı" denmeli.
35- Karaya yaklaşıyor mu, (karadan) yoksa uzaklaşıyor muyuz?
Tümleç eksikliği.
36- Hiç kimse bu paraya bu işi yapar.
"Hiç kimse" yerine "herkes" ya da "yapar" yerine "yapmaz" denmeli; olumlu-olumsuz uyumsuzluğu.
37- Erzurum’da hava sıcaklığı sıfırın altında eksi otuz dolaylarındaydı.
Gereksiz sözcük
38- Güç ve müşkül zamanlarda üstüne düşeni yerine getirir.
Gereksiz sözcük
39- Mutlaka bugün çocukluk arkadaşını belki arayacak.
Mantık yanlışı.
40- Öğrencileri, teşvik etmeli, yüreklendirmeli, (onlara) destek olmalıyız.
Tümleç eksikliği.
41- Şirketteki mevcut ikilik günden güne büyüyor.
Gereksiz sözcük
42- Bu iki sınıf arasındaki ayrıcalık tespit edilemedi.
Birbiriyle karıştırılan kelime; "ayrıcalık" himaye anlamına gelir; burada "farklılık" denmeli.
43- Yeni kaydolan öğrencilerin bu kadar çekimser davranmalarına bir anlam veremiyorum.
Birbiriyle karıştırılan kelime; "çekingen" denmeli.
44- Son dakikada attığı golle takımının galip gelmesine yol açtı.
Yanlış anlamda kullanılan kelime; "yol aç-" olumsuz işler için kullanılır.
45- Sınavı düzenli çalışmasına karşın kazandı.
"Karşın" deyince "kazanmadı" demesi gerekirdi.
46- Ülkemizde bu tür ameliyatlarda ölüm şansı Avrupa’da yapılanlardan ancak yüzde bir fazladır.
"Şans" yerine "ihtimal" denmeli, yanlış anlamda kullanılan sözcük.
47- Aşağı yukarı bundan tam iki yıl önceydi.
Mantık yanlışlığı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder