CÜMLE

Kural: Bir duyguyu, bir düşünceyi, bir isteği, bir hareketi, durumu, tam ve eksiksiz olarak anlatan kelime ya da kelime grupları.

Dikkat :

1.   Cümlenin olabilmesi için çekimli bir unsur ( isim veya fiil ) gereklidir ve yeterlidir. ( öğrenciyim , koştum )          

2.   Özne ve yüklem cümlenin temel öğeleri, nesne, dolaylı tümleç (yönelme, bulunma ve ayrılma tümleçleri)  ve zarf tümleci tamamlayıcı, yardımcı öğelerdir.

Örnek:

Ahmet    okula     geldi.

özne      tümleç   yüklem

Cümle kurunuz:

………………eve…………….

Mine………………………getirmiş.

O kitabı………………………

Ders…………………………………

CÜMLENİN UNSURLARI ( ÖĞELERİ )

Yüklem: Cümlede iş-oluş-hareket bildirir. Çekimlidir. Tüm kelimeler yüklem olarak kullanılabilir.

Araba inişli , yokuşlu dağ yollarına girmişti.

Ben yarın okula…………………………………

O gün derse ……………………………………

Çocuk elindeki elmayı…………………………

Dikkat: Yükleme en yakın öğe asıl vurgulanmak istenen öğedir.

Ben yarın okula  gideceğim

Yarın okula ben gideceğim.

Okula ben yarın gideceğim.

Uygulama: Cümlede yüklemi ve vurgulanan öğenin altını çiz.

Ahmet çantayı kapattı.

Mustafa okula yarın gelecek

Çarşıya yarın sabah okuldan önce gideceğim.

O , balkona çıktı.

Balkona o çıktı.

Kural : Cümlelerin yüklemleri çekimli bir fiil olabildiği gibi isimde olabilirler.          

Öğrenciler pırıl pırıldırlar.

        Yüklem

Derslerinize iyi çalışın!

       yüklem

Pratik bilgi : Yüklemin isim yada fiil olduğunu ayırmak için köküne “-mek,-mak” mastar eki getirin. Eğer mastar halde söylenemiyorsa “isim” söylenebiliyorsa fiildir.

Çocuklar çok güzel .  ( güzel-mek, güzel-mak olamayacağı için isim soylu yükleme sahip bir cümledir. )

Çocuklar çok çalışıyor . ( çalışmak fiil olduğundan cümle fiil cümlesidir. )

O halde cümleler yüklemlerine göre ikiye ayrılırlar ;

………………cümlesi : (örnek)………………………………

………………cümlesi : (örnek)………………………………

Uygulama : Aşağıdaki cümlelere öyle yüklemler yazınız ki fiil cümlesi olsun.

Artık soğuklarda üşümez.                                   fiil cümlesi

Sabahlara kadar ……………………                              ……………………

Yağmurlar ………………………………                                               ……………………

Bu aşk onun  ……………………………                               ……………………

Onun gözü ………………………………                                               ……………………

Onun kolu …………………………………                              ……………………

O daha küçük bir ……………………                             ……………………

Soru: Aşağıdaki cümlelerin yüklemi bakımından çeşidini uygun şekilde karşılarına x işareti ile işaretleyiniz.

Cümleler	İsim cümlesi	Fiil cümlesi
Ahmet çantasını getirmedi
Mustafa okula girmişti.O öğrenciler gelsin.
Onun yazısı çirkin.
O kalem kırmızı.
Benim karnım tok!
Kitabını aç !

Susi’nin ailesine yazdığı mektupta geçen yüklemleri bularak cümlenin ; fiil - isim cümlesi olup olmadığı karşısına yazınız.

Sevgili Anneciğim ve babacığım ,

Buraya geleli iki hafta oldu. (..........................................) Size yazamadığım için üzgünüm. (..........................................) Çok yoğundum aslında (..........................................) Türkçe öğreniyorum.( ..........................................) Arkadaşlarım çok iyiler. (..........................................) Yılbaşında görüşmek üzere hoşça kalın.( ..........................................)