Kelime Yapısı ve Ekler 2

KELİME YAPISI VE EKLER

1. (l) Kimsenin nicedir akasyalarla ilgilenmediğini düşünürdüm.  (II) Birkaç eski şarkıda anılmala­rı varlıklarından daha gerçek, daha sürekliydi sanki. (III) Oysa kentin doğusunda daracık bir sokağın alçak yapılan, akasyaları hala savu­nuyordu. (IV) Bir yağmur sonrası gelen çeki­nik güz güneşi de... (V) Geceler ise serindi; yaprakların tozlu yeşilini solduruyordu.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde hem basit hem türemiş hem bile­şik sözcüğe örnek gösterilebilir?

A) I           B) II          C) III           D) IV            E) V

2. Aşağıdaki altı çizili bileşik sözcüklerden hangisi diğerlerinden farklı bir yöntemle yapılmıştır?

A) Buradaki limana yeni bir dalgakıran yapacaklarmış.

B) Eskiden bu ormanlarda çeşit çeşit ağaçkakanlar varmış.

C) Cankurtaran yetişmeseymiş iki çocuk da ölüyormuş,,

D) Yeni bir kasetçalar almak için mağazaya girdim,

E) Biçerdöverler sarı sarı başakları homurtu­lar çıkararak yutuyordu.

3.    Bileşik sözcük oluşturulurken sözcüklerin seslerinde değişmeler olabilir.

Aşağıdakilerden hangisinde buna örnek olabilecek bir kullanım görülmektedir?

A) Böyle boşboğazlık etmenin yeri mi şimdi?

B) Bu gece yine sivrisineklerden uyuyamadım,

C) Resimlerinde camgöbeğine ve sarıya çok yer verirdi.

D) Şu çekyatlardan birini seçin, memnun kalırsınız.

E) Gecekondularla mücadele etmek çok zor oldu artık.

4.   "Uyurgezer, çekyat, kaptıkaçtı" sözcükleri aşağıdaki yöntemlerden hangisiyle oluşmuştur?

A) Sözcükler   kendi   anlamlarını   tamamen kaybetmiştir.

B) Fiil soylu sözcükler birleşerek sıfat olmuştur.

C) Çekimli fiillerle   fiilimsiler  birleşip yeni bir sözcük olmuştur.

D) İki çekimli fiil birleşerek tür değiştirmiş ad ve, sıfat olmuştur.

E) İsim ve fiil soylu sözcükler birleşmiş ad ve sıfat olmuştur.

5.    "Kitaplardan başka bir şey bilmezdim, ancak bir gün bir tesadüfle hayatı keşfedivermiştim." cümlesindeki altı çizili sözcükte iki ayrı bileşik fiil görülmektedir.

Aşağıdaki   altı çizili sözcüklerden hangisi bu sözcükle aynı özelliği göstermektedir?

A) Babam kardeşimle benim aramda hiç ayrım gözetmezdi.

B) Sonunda onun da bizimle gelebileceğine karar vermiştik.

C) Annemi de  bizimle gelmeye  razı edemez miyiz?

D) Sizi biraz daha adaletli olmaya davet ediyorum.

E) Karşısında kocaman bir köpek görünce dondu kaldı.

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bileşik sözcük bir isim tamlamasının sıfatı olarak kullanılmıştır?

A) Onun eserlerinde albenili roman kahraman­ları, cennet gibi mekanlar dikkati çeker.

B) Bir romanına hanımeli kokularıyla insanı büyüleyen bir bahçenin betimlemesiyle başlamış.

C) Hikayede, ömrünü denizin gelgitleri ara­sında geçiren fakir bir aile görülüyor.

D) Başıboş çocuklar, kötü yola düşmüş ka­dınlar hikayelerinde hep başkişi olmuştur

E) Bu romanında çıtkırıldım bir mirasyedi­nin hayat hikayesini görüyoruz.

7.  Bileşik fiiller bir yardımcı eylemle başka bir fii­lin birleşmesi yoluyla oluşur.

Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki bileşik fili buna örnek olarak gösterilebilir?

A) Ne kadar uğraştımsa da toplantıda bir konuşma yapmayı kabul etmedi.

B)  Hele bir düşüncesine katılmayagör, nasıl kızıyor görürsün.

C) Sonunda ben de vazgeçtim mücadeleden, her şey olacağına varır.

D) Yanındaki   küçücük çocuğa söylediği laf­ları duyunca donup kaldım.

E)  Dünyayı  güzelleştirmenin yolu elbette kötülüklere karşı koymaktan geçer.

8.   .  Şimdi rüzgarlar soğuk eser yüzünüze

                                       I   

         Hüzün verir yağmur sularında geçen bulutlar

                                  II                                           

         Bayırlarda yol alan posta arabaları

                                                       III

         Şimdi birbirinden ayrı yaşar kurtlar kuşlar

                                                IV                       

         Sular çakıllardan çıkar

                         V

Bu dizelerdeki numaralanmış sözcüklerden hangi ikisi yapıca birbirinden farklıdır?

A) I-II          B) II-IV          C) III-IV           D) I-IV          E) III-V

9.   Ya sen ey sen karınca taciri gazeteci

      Ağzının ucunda bir sap ebegümeci

      Getir o eski sevincini çocukluğun

Bu parçadaki altı çizili sözcüklerin yapısı sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Basit, türemiş, bileşik, basit           B)  Bileşik, türemiş, basit, bileşik

C) Türemiş , türemiş, bileşik, türemiş D) Basit, basit, bileşik, türemiş

E) Bileşik, türemiş, bileşik, türemiş

10.     Girin satıcılar evimin bülbülleri

                        I                                 

          Girin girin aydınlık bahçemizden içeri

                                II                   

          Üzüm satın armut satın nar satın bize

                       III                                         

           Dağlar görünürken kapıda ardınızdan

                             IV                                   

          İndirin tüy gibi küfeyi sırtınızdan

               V                                             

Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerden hangisi yapıca diğerlerinden farklıdır?

A) I.         B) II.         C) III.         D) IV.         E) V.

11.  Aşağıdaki dizelerin hangisinde sıfat, yapı­ca diğerlerinden farklıdır?

A) Akan suyu severim ben

B) Uzak memleketten gelmiş gibi insanlar

C) Başladı yarı karanlık duvarın üstünde resmi geçit

D) Kurumuş ağacı kesip devirdiler yere

E) Kulağımda falcı kadının sözü

12.  Şimdi kışın tam ortasında bile yine güzel bu park, hem de çok güzel... Yaprakları dökülmüş ağaçların kuru dalları gökyüzünü bir nakış gibi işliyor. Hele kimi saatlerinde şafakları azdıran parıltılar göz alıyor.

               Bu parçada kaç türemiş sözcük kullanılmıştır?

A) 3             B) 4              C) 5                D) 6                 E) 7

13. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde "-den (-dan)" eki, sonuna geldiği sözcüğün anlamını değiştirmiştir? (1982)

A)    Sıkıntıdan    ne   yapacağını    bilmiyordu.

B)     Sıradan  bir   roman olduğunu   hemen   anladım.

C)    Terden,   sırtındakiler   sırılsıklam olmuştu.

D)   Çocuktan    nereye  gittiklerini  sormuştuk.

E)    Taşlıktan  yürüyerek  buraya  geldi.

14.  Aşağıdakilerin hangisinde virgül kaldırılırsa cümlenin anlamı değişir? 86öss

A)  Karanlık,    dar    sokaklardan    geçmesi     gerekiyordu.

B)  Doktor    hanım,    yazısını   bitirerek    doğruldu.

C)    Bu   gece,   nöbet   sırası   ona    gelmişti.

D)    Küçük,   çam   ağacının   arkasına   saklanmıştı.

E)   Koca bir   yılı,    böyle bekleyerek geçirecekti.

15. Kimi  sıfat   takımlarında adla sıfatın yeri değiştirilip,   ada  bir   iyelik   eki   (-i, -si)    eklenerek bir   sıfat   grubu    (bileşik sıfat)   oluşturulur.    87 öss

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu yolla yapılmış bir sıfat grubu vardır?

A)    Okul müdürümüz uzun boylu, sert bakışlı, oldukça genç biriydi.

B)    En büyük arzusu, salonu geniş bir eve sahip olmaktı.

C)    Güzel  değil  fakat  okunaklı  bir  yazısı vardı.

D)     Bahçedeki iri gövdeli çınarın altında otur­mayı çok severdi.

E)    Okulun  yıkık  bahçe  duvarını   nihayet onarmışlardı.

16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde  “ce, -ca, -çe, -ça” eklendiği    sözcüğe "Bunu ona gizlice söylemişler.” cümlesindeki anlamı kazandırmıştır?   88 öss

A)    Karşıma oturup sözümü kesmeden sessizce dinledi.

B)    Sonunda onlar da genişçe bir eve sahip taşındılar.

C)    Çocukça davranışları yüzünden pek sevilmezdi.

C)     Ondan günlerce ne bir mektup, ne bir ha­ber aldık.

E)     Bence evinizin en güzel yanı  işyerine yakın olması.

17.   Aşağıdaki   cümlelerin    hangisindeki    altı    çizili     sözcük    hem     yapım     hem çekim eki almıştır?

A)    Aralarında sıkı bir dostluk vardı.      B)     Dalgalı denizde yüzmek tehlikelidir

C)    Kapıda bir yabancı var.                      D)    Dün sokaklar çok kalabalıkmış.

E)     İnatçılar çevrelerinde pek sevilmezler.

18.  Çağdaş  Türk  sinemasının    ünlü    örneklerinden    birini  dün gece

             I                                                 II

televizyonda  izlerken  korkulu  dakikalar  yaşadım.

                                                     III              IV                 V

Bu   cümledeki  numaralanmış   sözcüklerin    hangisinde    birden    çok   yapım   eki    vardır?

A) I             B) II               C) III            D) IV                 E) V

19.  Türemiş sıfatlar, adlarla fiillerin kök ya da gövdelerine yapım ekleri getirilerek oluşturulur. Aşağıdaki atasözlerinin hangisinde bu yolla yapılmış bir sıfat vardır?  2000 öss

A)    Güneş balçıkla sıvanmaz.            B)  Korkunun ecele faydası yoktur.

C)    Her ağacın meyvesi olmaz.            D)     Mızrak çuvala sığmaz.

E)    İşleyen demir pas tutmaz.

20. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcüğün aldığı ek, isim çekim ekidir?

A) Sabah yediye on kala durakta buluşalım.  

B)   Fazla geç kalma, akşama misafir gelecek.

C)  Hayrola, nereye gidiyorsun böyle?

D)  Biraz gülelim diye yaptım bu şakayı.

E) Çocuklar güle oynaya çıktılar okuldan.

21.  Aşağıdaki cümlelerin hangisinde -de (-da) eki cümleye zaman anlamı katmaktadır?

A) Sanırım dün evde yoktun.           B) Onu ayakta alkışladılar.

C) Tatilde yine görüşürüz.    D) Akşam bizde toplanıyoruz.

E) En gözde öğrenci bendim.

22. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "-ler" eki cümleye benzerlik anlamı katmıştır?

A) Sergide öyle tablolar vardı ki, sorma gitsin.

B)   Başında kavak yelleri esiyor senin.

C)  İçimizde ne Mevlana'lar vardır da haberi­miz yok.

D) Yürekler acısı bir hali vardı adamcağızın.

E)   Sular yine kesildi, iki gün akmayacakmış.

23. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi­nin aldığı ek farklıdır?

A) Çok aradım ama evi bulamadım.

B)  Kitabı, yeni baskısını yapacakmış.

C)  Meyvelerden en çok elmayı severim.

D)  Çocuklar treni görünce sevinçle bağırdılar.

E)  O, nedense çayı hep fincanda içerdi.

24.       Bir hırçın çocuğum, değişmez huyum
                                 l                              II

          Seneler geçse de ben yine buyum

                                                       III

         Zanneder misin ki yok ihtiyacım

                                                      IV

        Belki eskisinden daha muhtacım

                                                                        V

Yukarıdaki dizelerin hangilerindeki altı çizi­li sözcükler iyelik eki almıştır?       A) I-II             B) II-III              C) III-V               D) II-IV              E) IV

25.       Bu  karar  bütün  üyelerce   onaylandı.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "-ce, -ca^” eki bu cümledeki anlamıyla kullanılmıştır?

A) Hastalandığında ona ailece geçmiş olsuna gittik.

B)  Onun  bize düşmanca davranmasına  bir anlam veremedik.

C)   Bu sizce yanlış olabilir; ama ben onun doğruluğuna inanıyorum.

D) Sizden yaşça büyük bir insana nasıl böyle karşı çıkarsınız?

E)   Sözlerinin dinleyicilerce de kabul görmesi onu memnun etti.   

26.       "Çekim eki almış her sıfat adlaşmıştır."

Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcük bu kurala örnek gösterilebilir?

A) İçimizdeki tek kravatlı, onun dikkatini çekmişti.

B)  Kiracı bu ay da kirasını ödememişti.

C)  Evleri genişçe bir caddenin kenarındaydı.

D) Gençler bu akşam da kavga çıkarmışlar.

E)  Küçüklüğünde oynadığı bebekleri hâlâ saklıyordu.

27. Yağmur en çok bu mevsimde yağar. Tohumlar bu mevsimde toprağa

                                            I                                                                II

kök salar, boşluğa filizler uzatır. Yeşilin yaprak yaprak gözlerden  gönüllere

                                                        III                                   IV

aktığı mevsimdir bu mevsim. Kuşlar bu mevsimde kurar yuvalarını.

                                                                                                                                 V

Bu parçada numaralanmış sözcüklerden hangisi, “bir varlığın neye ait olduğunu” belirten  ek almıştır?

A) I            B) II            C) III            D) IV            E) V

28.      I. Kazağınız gerçekten çok güzelmiş.

            II. Dişlerinde çürük var galiba kardeşinin.

            III. Bu soruna cevap vermek zorunda mıyım?

            IV. Ayağı bir kazada mı sakatlanmış.

            V. En dikkat çeken yönü yeşil gözleriydi.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisindeki altı çizili ek, ona ikinci tekil kişiye ait olma anlamı katmıştır?

A) I              B) II              C) III               D) IV              E) V

29. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcüğün aldığı ek diğerlerinden farklıdır?

A)   Bu benim için bir dönüm noktası oldu.

B)    Ne zamandır işim var deyip gelmiyor.

C)    Geldim ama aklım evde kaldı.

D)   Ona doğruyu söyleyeceğim, yoksa içim rahat etmeyecek.

E)    Ömrüm sana hizmet etmekle mi geçecek?

30. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir söz­cük “hem çoğul eki hem iyelik eki hem hal  ekini”   birlikte almıştır?

A) Bu hikayene inanacağımı mı sandın?

B)  Gördüklerim gerçekten şaşırtıcı şeylerdi.

C) Ellerinde çiçeklerle odaya girince hepsini affettim,

D) Buralardan ayrılıp küçük bir kasabaya yerleşmek istiyordu.

E)   Her yaz sinekten geçilmeyen bu bataklık­tan iğreniyordu.

31.  Hasretin,  gurbetin  özleme  dönüştüğü, dağın , ormanın, ırmağın, insanları yaşamaya davet

                I                                                                          II                              III                            

mevsimdir bu mevsim.. Hayatın  ancak bu  mevsimde yaşarken  bir anlam kazanır. Huzurun  ne

                                                     IV                                                                                                                 V

demek olduğunu anlarsın.

Bu  parçada  numaralanmış  sözcüklerden hangisinin aldığı ek diğerlerinden farklıdır?

A) I                  B) II               C) III                 D) IV               E) V

32. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde -cık, -cik eki, eklendiği sözcüğün anlamında küçült­me yapmamıştır?

A) Ufacık çocuğun sözüne gücenmeni anlayabilmiş değilim.

B) Gencecik insanlar savaşlarda ölüyor.

C) Koridorun kenarlarında birkaç odacık vardı.

D) Nice Mehmetçik vatan uğruna can verdi.

E) Azıcık sevinelim dedik, burnumuzdan getirdin.

33. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde geçen "yığmak" sözcüğü diğerlerinden farklı  bir  ek  almıştır?

A) Masada bir yığın kitap vardı.

B)  Önce kitapları raflara yığın, sonra yemek   yersiniz.

C) Marketten bir yığın gereksiz şey almış.

D) Size yığın yığın kağıt getirdim.

E) Çocuklar otları yığın yapıp üzerine çıkmışlar.

34. Aşağıdakilerin hangisinde -den. -dan (-ten,-tan) eki alan sözcük niteleme sıfatı olarak kullanılmıştır?

A)  Gürültüden çok rahatsız olmuştum.

B)  Bunu önceden haber vermeliydiniz.

C)  Geldiğimizde o çoktan gitmişti.

D)  Birazdan sizi yine arayacağım.

E)  İçten bir tebessümle karşıladı bizi.

 1.B 2.E 3.C 4.D 5.C 6.A 7.B 8.C 9.A 10.C 11.C 12.B 13.B 14.D 15.B 16.A 17.E 18.C 19.E 20.B 21.C 22.C 23.B 24.D 25.E 26.D 27.E 28.C 29.A 30.C 31.D 32.D 33.B 34.E