ÖSS KONU ANLATIM

Z A M İ R İsim olmadıkları halde ismin yerini tutan sözcüklerdir. ÖZELLİKLERİ 1- Anlam kapsamı bakımından en geniş sözcüklerdir. Bu nedenle sayıları çok az olan zamirler, bütün kavramları ve varlıkları karşılayabilir. 2- Çekim sırasında kök değiştirebilir.   Ben – Bana   Sen – Sana 3- Adlar gibi çekimlenirler. KİŞİ ZAMİRLERİ Kişilerin adlarının yerine kullanılan sözcüklerdir. Ben – Sözü söyleyen – I. Tekil kişi Sen – Kendisine söz söylenen – II. Tekil kişi O – Sözü edilen – III. Tekil kişi Biz – I. Çoğul Siz – II. Çoğul Onlar – III. Çoğul Dönüşlülük Zamirleri: Kendi – öz Bu kişi zamirleri; I. Tekil, II. Tekil, III. Tekil, I. Çoğul, II. Çoğul, III. Çoğul kişinin yerine kullanılabilir. İŞARET ZAMİRLERİ Nesnelerin adının yerini işaret yoluyla belirten sözcüklerdir. ‘’bu – şu – o’’ tek başlarına bir kavramın, nesnenin yerini tuttuğunda işaret zamiri olur. Bunlar, şunlar, onlar da, işaret zamiri olarak kullanılır. BELGİSİZ ZAMİR Yerlerini, tuttukları varlıkları kesinlik kazandırmaksızın belirten sözcüklerdir. Herkes, biri, bazısı, birkaçı, şey, kimi, başkaları, başkası, çoğu... NOT: Kimi belgisiz sıfatlar belgisiz zamire dönüşebilir. Çoğu öğrenciler – çoğu Kimi insanlar – kimi SORU ZAMİRLERİ Varlıkların yerini soru yoluyla tutan zamirlerdir. Kim, ne, hangisi, neler, kimler, kimin, neyin, hangisinin, nereye, kaçıncısı, nesi, neyi... NOT: Karma sorulu cümlelerde ‘’mı’’ soru edatı varsa soru anlamını edat sağlar. Diğer soru anlamlı sözcükler soru fonksiyonunu kaybeder. Nereye, kimin, nasıl gideceğini biliyor musun ? EK BİÇİMİNDEKİ ZAMİRLER İlgi Zamirleri : Kimi ad tamlamalarında tamlanan düşer, yerine ‘’ki’’ ilgi zamiri getirilir. Benim arkadaşım gelmemiş, seninki gelmiş. İyelik Zamiri: Ad tamlamalarında kişi adlarıyla kurulan tamlamalarda tamlanana gelen iyelik eklerini iyelik zamiri kabul edenler vardır. Benim - ev – im Senin – ev – in Onun – ev – i Bizim – ev – imiz Sizin – ev – iniz Onların – ev – leri İŞARET SIFATLARI İLE İŞARET ZAMİRLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI İŞARET SIFATLARI İŞARET ZAMİRLERİ * Varlıkların yerini işaret yoluyla gösterir    Varlıkların adlarının yerini işaret yoluyla tutar. * Tamlama biçimindedirler, addan önce gelirler       Niteleme durumu yoktur * Çekim eki almamış sözcüklerdir    Çekim eki alabilirler; kendilerinden sonra virgül kullanılabilir. Bu – Bu adama güvenilmez Yakına bulunan varlığı gösterir.   Buna güvenilmez. Şu – Şu adama güvenilmez Biraz uzaktaki varlığı gösterir    Şuna güvenilmez O – O adama Güvenilmez.    Ona güvenilmez Beriki – Beriki adama güvenilmez    Berikilere güvenilmez. Böyle – Böyle insanlara güvenilir mi?    Böylelerine güvenilmez. Öyle – Öyle insanlara güvenilir mi?    Öylelerine güvenilir mi? UYARI : Kimi durumlarda işaret zamirinden sonra çekim eki veya virgül kullanılmamış olabilir. Bu tür cümlelerde işaret sözcüğünün sıfat mı yoksa zamir mi olduğunu anlamak için şu yöntem kullanılabilir. YÖNTEM İşaret (ŞEY) + Ad       Anlam bozulursa       SIFAT Sözcüğü KİŞİ       Anlam bozulmazsa       ZAMİR ‘’Bu kalemi ben aldım.’’ Cümlesini ‘’Bu ŞEY kalemi ben aldım.’’ Biçiminde okursak anlam bozulur. ‘’BU’’ sözcüğü burada İŞARET SIFATIDIR. ‘’Bu kalemdir diye mi aldın?’’ cümlesini ‘’Bu ŞEY kalemdir diye mi aldın?’’ biçiminde okursak anlam bozulmaz. ‘’BU’’ sözcüğü İŞARET ZAMİRİDİR. • Bu insanı iyi tanıyın.   Bu kişi insanı iyi tanıyın. (İşaret sıfatı) • Bu insana güven vermiyor.   Bu kişi insana güven vermiyor. (İşaret zamiri) BELGİSİZ SIFATLA BELGİSİZ ZAMİRİN KARŞILAŞTIRILMASI BELGİSİZ SIFATLAR • Varlıkların nitelik ve niceliklerinin belli belirsiz bildiren sıfatlardır. • Tamlama kurup adı nitelerler. BİR    Bir insan önce dürüst olmalı. HER    Her insana güvenilmez. ÇOK    Çok soru çözmelisiniz. AZ    Az parayla olmuyor bu işler. FAZLA    Fazla kalemin var mı? FALAN    Falan insanla karşılaştım. HİÇBİR    Hiçbir insan mükemmel değildir. BİRÇOK    Birçok arkadaşıma rastladım. BİRKAÇ    Birkaç soruyu hiç yoktan kaçırdım. BİRAZ    Biraz zor bir soruydu. BELGİSİZ ZAMİRLER • Varlıkların adlarını yerini belli belirsiz tutan sözcüklerdir. • Belgisiz zamirlerin niteleme görevi yoktur. • Çekim eklerini alırlar. Birini tanıyamadım. Tümüne güvenimi yitirdim. Çoğunu şimdi çözdüm. Fazlası göz mü çıkarır. Falancayla takışmış. Hiçbiri mükemmel değildir. Birçoğuyla ilişkimi estim. Birkaçını hiç yoktan kaçırdım. Birazıyla idare etmeye çalış. SORU SIFATI, SORU ZARFI VE SORU ZAMİRİNİN KARŞILAŞTIRILMASI SORU SIFATI Soru sözcüğü sıfat tamlaması oluşturur. Soru sözcüğünün yanıtı da bir sıfat tamlamasıdır. NASIL HANGİ NEREDEKİ + AD KAÇINCI KAÇTA KAÇ NE KADAR • Nasıl bir kitap istiyorsun? • İyi bir kitap. • Hangi evde oturuyorsun? • Şu evde • Neredeki okulda okuyorsun? • Karşıki okulda. • ÖYS’de kaç Türkçe yaptın? • Ellisekiz Türkçe SORU ZARFI Bir soru sözcüğünün soru zarfı sayılabilmesi için yanıtının da zarf veya zarf öbeği olması gerekir. Soru sözcüğü eylem veya eylemsiyi niteler. NASIL NE ZAMAN NE                + EYLEM NEDEN NİYE NİÇİN • Buraya nasıl geldin? • Koşarak. • Erzurum’a ne zaman gidiyorsun? • Üç ay sonra. • Neden düşman görünürsünüz, yıllar yılı dost bildiğim aynalar. • Yaşlandığım için. • Ne sırıtıp duruyorsun? (Niçin) • İçimden öyle geldiği için. SORU ZAMİRİ Bir soru sözcüğünün zamir sayılabilmesi için yanıtının ad veya zamir olması gerekir. Soru sözcüğü adın yerini tutar. KİM NE + Durum Ekleri HANGİSİ KAÇ + çekim eki • Beni kim aradı? • Ayşe (o) • Çarşıdan ne aldın? • Kalem • Seni hangisi dövdü? • Şu (bu, o, öteki) • Bu saate kadar neredeydiniz? • Dersanedeydik. • Sınavı kaçınız kazandı? • Üçümüz. D İ K K A T ‘’Neden?’’ soru sözcüğünün yanıtı kimi zaman zamir, kimi zaman zarf olabilir. Türü belirleyen verilen yanıttır. Çocuklar neden korkarlar? Çocuklar iğneden korkarlar. (Zamir) Çocuklar yalnız kaldıkları için korkmuşlar. (Zarf)